آیا میتوان در هر سنی سرعت یادگیری را افزایش داد؟
یادگیری یک فرآیند بسیار لذتبخش برای انسان است که از همان دورههای اولیه زندگی و حتی تا پایان عمر در این فرآیند درگیر است. بسیاری از افراد فکر میکنند یادگیری منحصر به دوره کودکی و نوجوانی است و با بالاتر رفتن سن نمیتوان یادگیری باکیفیت را تجربه کرد. این طرز تفکر بسیار اشتباه است. راهکار افزایش سرعت یادگیری یک ویژگی خدادادی نیست که برخی از آن بهرهمند و برخی از آن محروم باشند. افراد مختلف با داشتن مهارت و تقویت و تمرین میتوانند راهکار افزایش سرعت یادگیری خود در زمینههای مختلف را افزایش دهند.
ما در مقاله راهکار افزایش سرعت یادگیری شما را با راههای افزایش تمرکز و یادگیری در سنین بالا آشنا میکنیم.
- تعریف یادگیری
- راهکار افزایش سرعت یادگیری و تقویت حافظه
- راهکار افزایش سرعت یادگیری از نگاه بزرگان علمی
- توصیههای عملی جهت افزایش سرعت یادگیری
تعریف یادگیری
یادگیری کارکردی است که با آن دانش، رفتارها، توانمندیها و انتخابهای نو یا موجود به ترتیب درک یا تقویت و اصلاح میشوند که شاید به یک تغییر بالقوه در ترکیب دادهها، عمق دانش، رویکرد یا رفتار نسبت به نوع و گستره تجارب منجر شود. [۱] توانایی یادگیری در دسترس انسانها، جنبندگان و گیاهان [۲] و انواعی از ماشینها قرار دارد. روند یادگیری در طول زمان، منحنی یادگیری را دنبال میکند.
یادگیری بهصورت آنی انجام نمیشود، بلکه بر پایه دانستههای گذشته رشد میکند. بر همین پایه، یادگیری میتواند در راستای یک روند تعریف شود تا مجموعهای از دانش شیوه انجام و گزارههایی بر مبنای واقعیت باشند. یادگیری درنهایت به تغییراتی میانجامد که معمولا دائمی هستند.
تعریف ارنست راپیکِت هیلگارد و مارکویز و جمعی از همکاران و روانشناسان اینگونه تعریف شده است: «یادگیری عبارت است از تغییر نسبتا پایدار در احساس، تفکر و رفتار فرد که بر اساس تجربه ایجاد شده باشد.» کارشناسان روانشناسی شناختی و پژوهشگران حوزه آموزش، امروزه همگی بر این نظرند که مغز ما ظرفیت و انعطافپذیری (پلاستیسیته) خود را تا پایان عمر حفظ میکند.
گِرد کِمپرمن، عصبشناس دانشگاه درسدن در آلمان که تحقیقات جدیدی را در زمینه سلولهای عصبی (نورونها) انجام داده است، این موضوع را تائید میکند. این کارشناس بر این عقیده است که مغز ما وقتی با دادهها و اطلاعات جدید تغذیه میشود و در برابر چالشهای تازه قرار میگیرد، فعالتر و موثرتر عمل میکند. این موضوع ثابت میکند که نباید از ورود به عرصههای جدید یادگیری هراس داشت بلکه برعکس اتفاقا اینگونه است که مغز ورزیدهتر میشود، درست همانند یک عضله!
کلید ادامه یادگیری و آموزش در بزرگسالی پیش از هر چیز در تکنیکها و استراتژیهای هوشمندانه نهفته است که توسط آنها یادگیری آسانتر میشود. پژوهش جدید دانشگاه کالیفرنیا نشان میدهد قدرت یادگیری هیچوقت متوقف نمیشود.
راهکار افزایش سرعت یادگیری و تقویت حافظه :
-
یادگیری مهارتها بهصورت تقسیم شده آسانتر است
اگر بخواهید گیتار زدن یاد بگیرید، نباید تمامی بخشهای آن را یکجا اجرا کنید. ابتدا باید اهداف کوچک و قابل اندازهگیری برای خودتان مشخص کنید و چندین نوت را یاد بگیرید، سپس یاد بگیرید که چگونه بهطور صحیح مضراب بزنید و چگونه کارها را باهم انجام دهید. با گذشت زمان، یادگیری این مهارتهای کوچک و در کنار هم قرار گرفتن آنها باعث میشود مهارت نوازندگی گیتار حاصل شود. این تکنیک برای یادگیری مکانیکی و همچنین درسهای مبتنی بر حقایق نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
-
انجام ندادن همزمان چند وظیفه
اکثر افراد میدانند که انجام دادن چند وظیفه بهطور همزمان نشدنی است و مغز نمیتواند توجه یکسانی به دو وظیفه بهطور همزمان داشته باشد. با این حال تنها تعداد محدودی از افراد در یادگیری به این نکته توجه میکنند. علاوه بر اینکه یک وظیفه را باید به چند بخش کوچکتر تقسیم کنید، باید تمامی انرژی خود را صرف تنها همان مرحله از کار کنید.
زمانی که حواس شما پرت شد، تقریبا ۲۵ دقیقه طول میکشد تا دوباره روی وظیفه اصلی تمرکز کنید. اگر چند وظیفه را بهطور همزمان انجام دهید، با گذشت زمان تنها بخشی از درک اصلی در مورد مهارتهای مختلف یا مفاهیم را کسب خواهید کرد و دانش کامل یا استادی در آن زمینه نصیب شما نخواهد شد.
-
نوشتن آنچه یاد گرفتهاید
اگر میخواهید اطلاعات را به دانش تبدیل کنید، باید چیزهایی را که یاد گرفتهاید بهطور دستی روی کاغذ بیاورید. مطالعهای در سال ۲۰۱۴ نشان داد دانشجویانی که با استفاده از قلم و کاغذ نتبرداری میکنند، بسیار بهتر از آنهایی که نکات را تایپ میکنند یاد میگیرند. آزمایش نشان داد گروهی که از قلم و کاغذ استفاده میکنند، در به یادآوردن نکات، مرتب کردن ایدههای پیچیده و تحلیل اطلاعات، ماهرتر و قویتر هستند. محققان معتقدند که عمل فیزیکی نوشتن بهوسیله قلم روی کاغذ، راه ارتباطی شناختی قویتری با مواد مورد یادگیری نسبت به تایپ کردن ایجاد میکند و این کار باعث میشود که عمل به یاد سپاری سریعتر صورت گیرد.
نوشتن شما را مجبور به مواجهشدن با ایدهها میکند و باعث میشود با گذشت زمان این ایدهها در ذهن شما حک شوند. برای افزایش سرعت یادگیری و تقویت حافظه هرگز از نوشتن غافل نشوید.
-
از اشتباه ناامید نشوید و همواره خوشبین باشید
کامل و بدون نقص بودن، اغراقآمیز است. نکته کلی در مورد یادگیری عبارت است از تلاش کردن، شکست خوردن و سپس یادگیری در مورد جایی است که اشتباه و شکست رخ داده. در سال ۲۰۱۴ یک مطالعه در مورد یادگیری موتوری نشان داد مغز فضایی دارد که مختص اشتباهاتی است که مرتکب میشویم. ما پس از یک اشتباه، از خاطرات آن درس میگیریم و بار بعدی بهتر عمل میکنید.
نگرانی و اضطراب شما را از کشف راهحلهای حقیقی و الگوهای فکری واقعی که به راهحل منجر میشوند، بازمیدارد. پژوهشها در مورد روانشناسی مثبتگرا نشان میدهد که اگر ما برای انجام کارها با ذهنی باز و امید به بهبود و توسعه نگاه کنیم و آنها را با توجه به این نکات انجام دهیم، موفقتر ظاهر میشویم.
-
تمرین، تمرین، تمرین
اخلاق کاری قوی، تأثیر زیادی روی مغز میگذارد. در سال ۲۰۱۴، مقالهای در Nature منتشر شد. این مقاله نشان داد که تردستی انداختن گویهای متعدد به هوا و گرفتن آنها، باعث تولید ماده خاکستری بیشتری میشود. زمانی که افراد از این عمل دست میکشند، ماده خاکستری ناپدید میشود. چیز خاصی در مورد خود این عمل وجود ندارد و در واقع این تکرار است که باعث افزایش ماده خاکستری میشود. دانشمندان علوم اعصاب این روند را هرس نامیدند. روند فوق به این موضوع اشاره دارد که راههای جدید با تکرار یک عمل در ذهن حک میشوند؛ بهعبارت دیگر، مهارتها از اصل «از آن استفاده کن یا آن را از دست خواهی داد» پیروی میکنند.
-
یاد دادن به دیگران
دانشمندان نام این عمل را اثر استاد-شاگرد گذاشتند. وقتی چیزی را که قبلا یاد گرفتهاید به زبان خودتان مطرح میکنید، نهتنها در جایگاه استادی این ایده هستید، بلکه درک خودتان از این ایده را نیز افزایش میدهید. معلم برای اینکه بتواند اطلاعات را به بخشهای قابلفهم کوچکتری تقسیم کند، باید ارتباط نزدیکی با موضوع داشته باشد.
طبق مطالعهای در سال ۲۰۰۷، به همین دلیل است که عموما فرزندان بزرگتر از خواهران و برادران کوچکتر خود باهوشترند؛ چرا که یکی از کارهایی که فرزندان بزرگتر انجام میدهند این است که دانش را پس از دریافت به فرزندان کوچکتر منتقل میکنند.
این نقلقول به انیشتین نسبت داده میشود که: «اگر شما نتوانید موضوعی را بهسادگی برای کسی توضیح دهید، پس بهاندازه کافی آن را درک نکردهاید.» یک نتیجه فرعی این جمله میتواند این باشد که با درس دادن چیزی به کسی، بهتدریج آن را بهتر درک خواهید کرد؛ چون مجبورید طرز تفکر خود را اصلاح کنید.
برای افزایش سرعت یادگیری بهتر مطالب و تقویت حافظه خود، صرفنظر از اینکه چه سن و سالی دارید در خلوت خود به معلم بازی مشغول شوید و به شاگردان فرضی خود درس بدهید. این موضوع هم به یادگیری کمک میکند و هم اینکه فن بیان شما را نیز تقویت میکند و درواقع با یک تیر دو نشان میزنید.
-
یادگیری پیش از خواب
یادگرفتن یک مطلب جدید و ایجاد ارتباطات عصبی جدید، درست قبل از خواب، مزایای قابلتوجهی نسبت به یادگیری در طول روز دارد. چرا این اتفاق میافتد؟ شواهد نشان میدهد که بازسازی مغز و تثبیت عملکردها، در طول خواب عمیق انجام میشود. در این حالت یادگرفتن یکچیز جدید و پیگیری آن پیش از خواب، یک راه قطعی برای یادگیری بیشتر است.
-
مغز خود را آماده کنید
فکر کردن یعنی ارتباط دادن چیزهای جدید با آنچه از قبل میدانستید. وقتیکه در حال یادگیری چیز جدیدی هستید، میخواهید تا جایی که امکان دارد بین آن و دانستههای قدیمیتر ارتباط برقرار کنید. روشن است که این راه، موثرترین راه ایجاد درک واقعی است. یکی از بهترین راههای انجام این کار این است که مغز خود را تخلیه کنید. برای این کار پنج دقیقه پیش از آنکه شروع به یادگرفتن یک مطلب جدید کنید، هر چیزی که از آن مطلب میدانید را روی کاغذ بنویسید. این موضوع باعث میشود که روابط بالقوه این دو دسته از مطالب روی کاغذ بیاید.
راهکار افزایش سرعت یادگیری از نگاه بزرگان علمی
شخصیتهای شناخته شده و معروفی مانند آلبرت اینشتین، ریچارد فاینمن همکار اینشتین و برنده جایزه نوبل فیزیک و همچنین ایلان ماسک، کارآفرین معروف، تجربیات خود را در مورد راهکار افزایش سرعت یادگیری با دیگران به اشتراک گذاشتهاند. انیشتین، تصور ما نسبت به دنیای اطراف را تغییر داده است اما کار سخت، مانع از این نشد که از کارش لذت نبرد. او معتقد بود جهشهای فکری و سرگرمی با هم در ارتباط هستند و هرقدر بیشتر از یادگرفتن لذت ببرید، اطلاعات با سرعت بیشتری در ذهنتان ماندگار شده و دستیابی به موفقیت محتملتر میشود.
انیشتین در سال ۱۹۱۵ در نامهای به هانس آلبرت، پسر خود که قصد داشت نوازنده حرفهای پیانو شود نوشت: «بسیار خوشحالم که از نواختن پیانو لذت میبری و آهنگهایی را مینوازی که تو را خشنود میسازند. وقتی به انجام کاری مشغول میشوی که گذر زمان را احساس نمیکنی یعنی از آن لذت میبری و این بهترین راه یادگیری است. من نیز گاهی اوقات بهاندازهای در کار غرق میشوم که فراموش میکنم ناهار بخورم.» آنچه انیشتین بر آن تاکید دارد لذت در یادگیری است. هر چه شما به موضوع مورد نظر برای یادگیری علاقهمندتر باشید پس هنگام یادگیری آن لذت بیشتری میبرید و این لذت بیشتر خودبهخود باعث افزایش سرعت یادگیری شما میشود. ممکن است یادگیری یک ورزش خاص، ساز، کتاب و … باشد.
فاینمن، فیزیکدان افسانهای به پاس فعالیتهای خود روی یکی از سختترین موضوعها یعنی مکانیک کوانتوم برنده جایزه نوبل شد. او در رابطه با افزایش سرعت یادگیری گفته سعی کنید موضوع مورد مطالعه را بهاندازهای ساده کنید که حتی برای یک کودک هشت ساله نیز قابل درک باشد. او گفته است: «زمانی که ایدهای را از ابتدا تا پایان به زبان ساده و قابلفهم برای بچهها مطرح میکنید مجبور میشوید مفهوم موضوع را بهتر درک کرده و با یک مثال قابلفهم درک آن را راحت کنید. پس باید از کلمات عمومی استفاده کرده و ایرادهای خود را در فهم موضوع پیدا کنید. قابلفهم کردن موضوع شما را در افزایش سرعت یادگیری کمک میکند.»
اینشتین بهعنوان یکی از برجستهترین نوابغ دنیا شناخته میشود و فاینمن نیز فیزیکدانی برجسته و برنده جایزه نوبل است؛ اما زمانی که صحبت از یادگیری سریع به میان میآید، ایلان ماسک یکی دیگر از افرادی است که شاید عملکرد بهتری از فیزیکدانان پیش از خود داشته است. او نحوه پرداخت آنلاین را در سراسر دنیا تغییر داده، صنعت خودروسازی را متحول کرده و قصد دارد تا چند سال آینده رویای ورود بشر به مریخ را به واقعیت تبدیل کند و این نشاندهنده وسعت باورنکردنی دانش او است. ایلان ماسک چگونه توانست در رشتههای مختلف دانش کسب کند؟ او معتقد است تمام مردم بیشتر از چیزی که فکر میکنند توانایی یادگیری دارند و گفته است: «دانش را بهعنوان یک درخت معنایی در نظر بگیرید. پیش از هر چیزی باید مفاهیم اولیه یعنی تنه درخت و شاخه ضخیم را درک کنید سپس باید سراغ یادگرفتن جزئیات یعنی برگهای درخت بروید، در غیر این صورت برگها شاخهای برای اتصال نخواهند داشت.»
توصیههای عملی جهت افزایش سرعت یادگیری
برخلاف تصور اکثر مردم، تمرکز کردن در محیط بسیار آرام چندان ممکن نیست. صداهای اطراف اگرچه نباید زیاد بلند باشد اما محیط فعال و دارای انرژی، نسبت به محیطهای بیحرکت و ساکت به افزایش تمرکز و ارتقای فعالیت بیشتر ذهن کمک میکند.
- هنگام یادگیری و تمرکز کردن، چیزی بجوید. وقتی موقع تمرکز آدامس بجوید نتیجه تمرکز بهتر خواهد بود.
- سه بار در هفته و هر بار برای مدت یک ساعت به فعالیتهای بدنی نظیر دویدن، پیادهروی سریع یا دوچرخهسواری بپردازید. این کار را مدت شش ماه ادامه دهید. این کار تا ۲۰ درصد سرعت یادگیری شما را افزایش میدهد.
- صحبت با خود موقع یادگیری یک موضوع جدید میتواند فرآیند یادگیری را موثرتر کند. براساس یک تحقیق، حتی دوندههایی که هنگام دویدن با خود حرف میزنند، سریعتر میدوند. منظور از حرف زدن با خود استفاده از کلماتی کلیدی نظیر «خوبه»، «عالیه»، «حالا شد» یا «همینجوری درسته» است.
- دوش بگیرید. دوش و حمام کردن به یادگیری کمک میکند. این کارها ذهن شما رو برای دریافت ایدههای هوشمندانه آمادهتر میکند.
- از علامتها و نمادها برای حفظ کردن مطالب استفاده کنید. ترفندهای زیادی برای به خاطر سپردن اطلاعات حفظی وجود دارد. علامتهای اختصاری و شکلهای نمادین نمونههایی از این ترفندها هستند.
- بخندید. خنده باعث آرامش میشود و تن آرام مطالب را بهتر فرامیگیرد.
- از برچسبهای رنگی برای طبقهبندی دفتر یادداشت و مجله خود استفاده کنید. استفاده از برچسب رنگی رجوع به مطالب را آسانتر میکند.
دیدگاهتان را بنویسید