آموزش سخنرانی، چک لیست ۲۲ مرحلهای برای تقویت مهارت سخنرانی
بهترین سخنرانیها آنهایی هستند که توسط سخنران آنقدر جذاب اجرا شدهاند که در نهایت شنوندگان را وادار کرده است به یک موضوع برجسته فکر کنند یا مفهوم یک موضوع بزرگ را به راحتی و به شیرینی دریابند. وقتی یک سخنران به اندازه کافی در خصوص موضوعی که میخواهد در مورد آن حرف بزند اطلاعات داشته باشد و به اندازه کافی مهارت سخنرانی داشته باشد، بدون شک حضور در چنین جلسهای، چه برای شنونده یا مخاطب و چه برای خود سخنران، جذاب و به یاد ماندنی خواهد شد.
پروفسور دیوید کندی، که یکی از سخنرانان برجسته در حوزه تاریخ است، در خصوص مهارت سخنرانی میگوید: یک سخنران خوب با مهارت سخنرانی تحسین برانگیز، کسی است که با یک نقطه نظر مشخص وارد حوزه سخنرانی خود میشود. سپس مسیر خوبی را برای مطالعه در خصوص موضوعی که درباره آن حرف زده است، به شنوندگان خود ارائه میکند.
اما به هر حال باید این نکته را همیشه به یاد داشته باشید که هرگز یک مجلس سخنرانی، حتی اگر تمام ابزارها و پلتفرمهای لازم برای ارائه مطالب پیچیده را داشته باشد، هرگز فضای مناسبی برای ارائه استدلالهای پیچیده علمی نیست.
اولین توصیههایی که اغلب سخنرانان حرفهای دنیا، با سطوح بالای مهارت سخنرانی، آن را به شما پیشنهاد کرده یا در کلاسهای آموزش سخنرانی ارائه میکنند این است که :
۱. در سخنرانی خود لحن آرامی داشته باشید تا مهارت سخنرانی شما به خوبی دیده شود.
۲. در حین جلسه سخنرانی فقط کافی است بلند بلند فکر کنید.
۳. از ابزارهایی که در جلسه سخنرانی در اختیار شما قرار داده شده است نهایت استفاده را ببرید.
۴. خستهکنندهترین عامل در حین سخنرانی این است که خودتان را با بیان کلمات بسیار پیچیده و طولانی خسته کنید. این حس را مخاطبان شما نیز خواهند داشت؛ پس تا میتوانید ساده حرف بزنید.
اما این توصیهها در همین سطح تئوری، تا چه اندازه میتوانند واقعا به شما آموزش سخنرانی دهند؟ آیا تا کنون با خواندن هزاران متن مانند این، حس کردهاید که سخنران بهتری شدهاید؟ یا مهارت سخنرانی خود را در حال پیشرفت دیدهاید؟
هیچ توصیه تئوری به اندازه حضور در یک سخنرانی واقعی یا تمرین عملی سخنرانی نمیتواند به شما بیاموزد که چگونه حرف زدن میتواند شما را تبدیل یه یک سخنران محبوب و متبحر کند.
پس اگر در شغل خود نیاز دارید که به عنوان مدرس، استاد دانشگاه یا هر سمت دیگری سخنرانی کنید، یا حتی اگر در هفتههای آتی باید در یک مجمع عمومی جلوی چند صد نفر سخنرانی کنید و از این کار واهمه دارید، این مطلب را بخوانید.
با طی کردن مسیرهای عملی که در این مطلب آموزش داده میشود، قطعا میتوانید مهارت سخنرانی خود را ارتقا بخشید و تصور کنید که در محضر یک سخنران بهنام و خوشآوازه، دوره پیشرفته آموزش سخنرانی را طی کردهاید.
مرحله اول – آمادهسازی:
ضربالمثل معروفی هست که میگوید: «اگر ۶ ساعت وقت برای بریدن یک درخت داشته باشم، ۴ ساعت ابتدایی آن را صرف تیز کردن تبر خود میکنم.»
این مثال ساده نشان میدهد که مرحله آمادهسازی، پیش از آغاز به هرکاری، تا چه اندازه میتواند در کسب موفقیت در آن کار موثر باشد. بنابراین در اولین قدم، متن سخنرانی خود را به طور کامل آماده کنید. آمادهسازی متن سخنرانی به طرز چشمگیری اعتمادبهنفس شما را افزایش میدهد، سبک تحویل جملات به مخاطب را بهبود میبخشد و درنهایت اثربخشی سخنرانی شما را بالا میبرد.
اما به یاد داشته باشید که زمان آمادهسازی، چندان هم طولانی نیست؛ بنابراین در این زمان محدود بر موارد زیر تمرکز کنید:
- یک مقدمه جذاب آماده کنید. مقدمه جذاب یک دستورالعمل روشن است که خطمشی اصلی سخنرانی شما را تعیین میکند.
- از نکات اصلی که میخواهید در سخنرانی خود مطرح کنید، یک طرح کلی ایجاد کنید. مثالها یا اشارات اصلی خود را تعیین کنید.
- از این ترکیب یک نتیجه اجمالی و اولیه آماده کنید. یعنی نیازی نیست کل متن سخنرانی خود را کاملا آماده کنید. در این مرحله باید رشتههای اصلی سخنرانی خود را با هم ترکیب کنید، موضوعات گستردهتر متن سخنرانی خود را در محدوده و زمینه مقدمه و نکات اصلی قرار دهید و ارتباطات موضوعی را تعیین کنید.
- چندین بار این مورد را که بعد از هر مثال خاص قرار است چه موردی مطرح شود یا به چه موضوعی لینک داده شود تمرین و آن را ارزیابی کنید.
- اگر قرار است در حین سخنرانی خود از ابزارهای کمکی استفاده کنید، حتما روشهای جایگزین را برای زمانی که احتمالا ابزارهای کمکی از کار میافتند، تعیین و روی آنها تمرین کنید.
مرحله دوم – تمرکز خود را حفظ کنید:
تمرکز در سخنرانی موضوع بسیار مهمی است. تمرکز روی موضوعات باعث میشود که مخاطب بعد از خروج از سالن سخنرانی بداند که چه شنیده است؟ به چه موضوعی باید بیشتر فکر کند؟ کدام قسمتهای بحث برایش جذابتر بوده است؟ کدام مبحث مطرح شده را با جزئیاتی که مد نظر شما بوده است، به یاد میآورد و میتواند بازگو کند.
همین تمرکز به شما، به عنوان سخنران نیز کمک میکند تا سررشته موضوعات را به یاد داشته باشید و در حین سخنرانی، حتی اگر مشکلی رخ دهد، سردرگم و آشفته نشوید. حفظ تمرکز در متن و موضوع سخنرانی، یکی از مهمترین ویژگیهای یک سخنران با مهارت سخنرانی است.
- نقاط اصلی را در متن و موضوع سخنرانی خود به ۵ موضوع اصلی یا حتی کمتر از آن محدود و آنها را یادداشت کنید.
- برای گم نکردن این نقاط اصلی روی کاغذ متن سخنرانی خود تصاویر، نشانه یا نمونههایی رسم کنید تا به هیچ عنوان این نقاط اصلی را از یاد نبرید.
- میتوانید در ابتدای سخنرانی خود و بعد از بیان مقدمه، همین طرح کلی را با مخاطبان خود نیز در میان بگذارید. یعنی به آنها بگویید سررشته موضوعاتی که میخواهید در این جلسه سخنرانی در مورد آنها حرف بزنید چه مواردی هستند. به این ترتیب به جز خود شما به عنوان سخنران، مخاطبان باهوش و حواس جمع را نیز درگیر بهخاطرسپاری موضوعات اصلی کردهاید. بنابراین در صورتی که سررشته را از خاطر ببرید، آنها به یاری شما خواهند آمد.
مرحله سوم – تقویت مهارتهای پایه برای سخنرانی :
اصلا لزومی ندارد که برای داشتن یک جلسه سخنرانی خوب، شما فرد بسیار جذابی باشید یا شخصیت کاریزماتیکی داشته باشید. مهارت سخنرانی در جمع، یکی از مهارتهای آموختنی است و تقریبا هر کسی با هر میزان توانایی اولیه در سخنرانی یا اعتمادبهنفس میتواند آن را بیاموزد و از آن استفاده کند.
یکی از مهمترین درسها در کلاسهای آموزش سخنرانی در مجالس، توجه جدی به موارد زیر است:
- مدام به متن سخنرانی خود نگاه نکنید. حتی اگر لازم است برای یادآوری آنچه میخواهید بیان کنید، بهصورت منظم به متن سخنرانی خود نگاه کنید یا از روی آن بخوانید، حتما این کار را با تماس مداوم چشمی با مخاطبان ترکیب کنید. در جلسه تمرینی خود ابه این مورد توجه کنید تا از یاد نبرید که اشکالی ندارد گاهی از رو بخوانید، اما نباید قدرت تماس چشمی با مخاطب را از دست بدهید.
- هنگام برقراری تماس چشمی، فقط یکی از مخاطبان خود را هدف قرار دهید. چشم خود را مدام در اطراف سالن به سمت مقصدهای نامشخص نچرخانید و اتاق را اسکن نکنید. تقریبا تمامی افراد در یک تماس چشمی به مدت ۵ ثانیه دوام میآورند و شما را همراهی میکنند.
- اگر جلسه سخنرانی شما به گونهای است که افراد باید یادداشتبرداری کنند، این موضوع به شما ارتباطی ندارد. به این معنی که سرعت بیان جملات خود را به نفع کسانی که یادداشت برداری میکنند، کم نکنید؛ زیرا جذابیت سخنرانی شما به تدریج برای همه مخاطبان کم میشود.
- حتما در جلسه تمرینی، صدای خودتان را ضبط کنید و بارها و بارها به آن گوش دهید. گرچه قرار نیست یک سخنرانی صوتی داشته باشید، اما بدون شک شنیدن صدای خودتان به شما اثبات خواهد کرد که در کجا ضعیف عمل میکنید، تن صدایتان در چه مقاطعی باید بالاتر برود یا پایین بیاید یا کدام کلمات را واضح ادا نمیکنید.
حتماً صدای خود را در حین تمرین سخنرانی ضبط کنید؛ بعد بارها و بارها به آن گوش دهید تا نقاط ضعف شیوه حرف زدن خود را دریابید و آنها را برطرف کنید.
مرحله چهارم – مخاطب را درگیر کنید
برای جلب توجه مخاطب و درگیر کردن او با سخنرانی خود:
- در ابتدای سخنرانی با بیان جملات جذاب، نقلقولها یا بیان یک داستان شنیدنی کوتاه، توجه اولیه مخاطب را به خود و آنچه میخواهید در ادامه بگویید جلب کنید.
- اگر از ابزارهای کمکی استفاده میکنید، از همین ابتدای کار از تصاویر یا فیلمهایی که آماده کردهاید استفاده کنید.
- اگر احساس میکنید توجه مخاطب را از دست دادهاید یا تاکنون به اندازه کافی جذاب عمل نکردهاید، از مثالهای متناقض استفاده کنید. به این ترتیب ناگهان توجه مخاطب را به خود جلب خواهید کرد.
- اگر در حین سخنرانی، مخاطبان به هر دلیلی از خودشان شور و انرژی نشان میدهند، به آنها فرصت دهید تا انرژی خود را تخلیه کنند. در این زمان شما نیز با آنها همراهی کنید و کمی خستگی و استرس خود را مدیریت کنید.
- برای دوطرفه کردن بحث با مخاطب، تمرینهایی را تدوین کنید که در همان جلسه سخنرانی قابل انجام دادن باشد تا در ذهن مخاطب بماند و بعدا آنها را انجام دهد.
مرحله پنجم – فیدبکها را دریافت کنید
یک سخنران حرفهای، با مهارت سخنرانی واقعی، هرگز فیدبکهایی را که از مخاطب در حین سخنرانی کردن دریافت میکند نادیده نمیگیرد. بنابراین:
- ارتباطات غیرکلامی را که با مخاطب دارید نادیده نگیرید. آیا آنها به شوخیهای شما میخندند؟ آیا هر از گاهی در تایید حرفهای شما سر تکان میدهند؟ آیا هنوز با شما ارتباط چشمی دارند؟ همه اینها فیدبکهایی هستند که نباید از دید شما پنهان بمانند. در غیر این صورت شما موفقیت در سخنرانی را به تدریج از دست خواهید داد.
- حتما یک برگه ارزیابی سخنرانی آماده کنید و قبل از آغاز سخنرانی آن را به مخاطبان بدهید. از آنها بخواهید حتما آن را پر کنند و به شما بدهند. در این برگه ارزیابی اطلاعاتی دریافت خواهید کرد که همیشه به شما در سخنرانیهای بعدی و کسب موفقیت در آنها کمک خواهد کرد.
- در برگه ارزیابی خود یک سوال را حتما بگنجانید: «کدام بخش این سخنرانی به نظر شما برجسته بود؟»
مرحله ششم – به مخاطب تسهیلات بدهید
اشکالی ندارد اگر در یک جلسه سخنرانی خیلی هم عالی عمل نکنید؛ اما به یاد داشته باشید که دادن تسهیلات به مخاطب میتواند تا حد زیادی او را راضی کند. برای مثال:
- اگر برای جلسه سخنرانی خود اسلاید آماده کردهاید، ترتیبی دهید که فایل این اسلاید به دست مخاطبان برسد. شاید کسانی که از مطالب شما یادداشتبرداری میکنند، مطلبی را جا انداخته باشند.
- اگر موضوع جلسه سخنرانی شما بهگونهای بوده است که میتوانید برای درک بهتر آن به مخاطبان تمرین بدهید، حتما این کار را بکنید. این موضوع میتواند تا مدتها بعد از اتمام جلسه سخنرانی، مخاطب را درگیر موضوع مطرح شده توسط شما نگه دارد.
نکته مهم :
یکی از مهمترین مواردی که میتواند شما را در سخنرانی موفقتر کند، شیوه بیان جملات است. این شاخصه اگر خوب پرورش داده شود، شما را از سایر سخنرانان متمایز میکند. بیان ناصحیح کلمات باعث میشود مخاطب زود خسته شود و شما را فردی غیرمتخصص و کم مهارت تصور کند.
یکی از شیوههایی که میتوانید به کمک آن فنبیان خود را تقویت کنید استفاده از جملههایی برای تمرین بیان است. تکرار این جملات که ترکیبی از کلمات همآوا با معنی مشخص در کنار یکدیگر است، باعث میشود بتوانید جملات بلند را به سرعت اما درست بیان کنید.
پس علاوه بر تمامی مراحل فوق که شما را در دستیابی به مهارت سخنرانی درست کمک میکند، فنبیان را نیز از خاطر نبرید؛ زیرا یک سخنران خوب و خبره پیش از آن که اطلاعات خوبی به مخاطب بدهد، این اطلاعات را به شیوهای جذاب ارائه میکند.
دیدگاهتان را بنویسید