راههای ایجاد تفکر خلاق با چند ترفند ساده
خلاقیت محصول طرز فکر افراد است. همه افراد با تمرین تکنیکهای ایجاد تفکر خلاق میتوانند با موانع پیشرفت مقابله کنند. طبق تحقیقات بیشتر افرادی که افکار خلاقانه خود را عملی کردهاند معتقدند داشتن تفکر خلاق و انجام کارهای خلاقانه کار سختی نیست. داشتن تفکر خلاق برای کسانی که به صورت پروژهای کار میکنند (فریلنسرها) یک امتیاز مثبت است. یک فریلنسر موفق با تفکر خلاق پروژههای مشتریان خود را با دقت و کیفیت بیشتر انجام میدهد و رضایت مشتریان را به دست میآورد. این کار باعث میشود آنها مشتریان بیشتری داشته باشند. در ادامه مقاله به بررسی عادتهای افرادی که تفکر خلاق دارند و همچنین موانع تفکر خلاق میپردازیم.
سرفصلهای عنوانشده در این مقاله عبارتاند از:
- روشهای بهبود تفکر خلاق
- موانع ایجاد تفکر خلاق در سازمان
- راهکارهای ایجاد تفکر خلاق در کارمندان
روشهای بهبود تفکر خلاق
روشهای زیادی برای افزایش خلاقیت و بهبود تفکر خلاق وجود دارد. این روشها عبارتاند از:
۱- تفکر در زمان خستگی
معمولا برای حل مسئلههای تحلیلی باید تمرکز بالایی درباره موضوع موردنظر داشته باشید؛ اما زمانی که میخواهید خلاقیت زیادی درباره موضوعی داشته باشید باید ذهن خود را رها کنید تا بتوانید به همه راهحلها فکر کنید. جالب است بدانید تفکر خلاق بیشتر در ساعتهایی که بهرهوری کمتری دارید رخ میدهد. برای مثال اگر شما فرد سحرخیزی هستید، به احتمال زیاد در ساعتهای آخر شب که خستهتر هستید خلاقیت بیشتری خواهید داشت. خلاقیت در زمان خستگی به این دلیل است که مغز در این ساعتها نمیتواند بر موضوع خاصی تمرکز کند؛ بنابراین احتمال اینکه در این ساعتها به عوامل مختلف فکر کند بیشتر است. این نوع تفکر هنگام انجام کار خوب نیست، اما میتواند باعث ایدههای زیاد شود.
۲- ورزش کردن
طبق تحقیقات ورزش کردن میتواند باعث بهبود تفکر خلاق شود. با ورزش کردن ذهن عملکرد بهتری خواهد داشت و افراد به وسیله آن میتوانند ذهن خودآگاه خود را پرورش دهند و به ایدههای جدیدی برسند.
۳- گوش دادن به موسیقی
تمرکز کردن برای رسیدن به راهحل مسئلههای پیچیده و انجام وظیفه با جزئیات زیاد، به سکوت زیادی نیاز دارد؛ به همین علت بیشتر افراد تصور میکنند که برای تقویت تفکر خلاقانه نیز باید در سکوت باشند. اما واقعیت این است که گوش دادن به موسیقیهایی مانند موسیقی امبینت که در آن به آهنگسازی بیشتر از ترانهسرایی اهمیت داده شده است باعث بهبود تفکر خلاق میشود و افراد با گوش دادن به آنها به ایدههای خلاقه میرسند.
خلاقیت به معنای پیدا کردن رابطه میان ایدههایی است که وجود دارند.
۴- یافتن رابطهها
بسیاری از افراد تصور میکنند خلاقیت به معنای پیدا کردن چیزهایی است که هیچکس آنها را کشف نکرده است؛ اما در حقیقت خلاقیت به معنای پیدا کردن رابطه میان ایدههایی است که وجود دارند. استیو جابز درباره این موضوع میگوید: «خلاقیت یعنی ایجاد ارتباط. اگر از افراد خلاق بپرسید که چگونه به خلاقیت رسیدند، میگویند کار خاصی نکردهاند و تنها کار آنها کشف چیزهایی است که وجود دارند.»
۵- سفر کردن
طبق پژوهشی که روی برخی از دانشجویان آمریکایی انجام شده است، دانشجویانی که در طول تحصیل برای برنامه مطالعاتی به انگلستان رفته بودند در مقایسه با کسانی که فقط در دانشگاه درس خواندند، در آزمونهای تفکر خلاق نمرههای بالاتری کسب کردند.
۶- قرار گرفتن در مکانهایی با نور کم
پژوهشی نشان داده است نورپردازی سبک و قرار گرفتن در نور کم میتواند باعث ایجاد خلاقیت در افراد شود؛ زیرا ناخودآگاه آنها احساس رهایی میکند و ایدههای جدید را جستوجو میکند. حتی اگر نمیتوانید در مکان تاریکی قرار بگیرید، تصور کنید که در مکان تاریکی هستید تا خلاقیت بیشتری داشته باشید.
۷- استفاده از رنگهای آبی و سبز
استفاده از رنگهای سبز و آبی به افزایش خلاقیت شما در انجام دادن کارها کمک میکند و استفاده از رنگ قرمز باعث افزایش تمرکز میشود.
۸- محدودیت
بسیاری از افراد به اشتباه فکر میکنند که آزادی باعث افزایش خلاقیت میشود؛ در صورتی که محدودیتها تاثیر زیادی بر پرورش تفکر خلاق دارد. محدودیتها باعث میشوند فشار ناشی از انتخاب گزینههای بیشمار حذف شود. به همین علت جان کلیز نویسنده و بازیگر انگلیسی درباره این موضوع میگوید: «برای به دست آوردن خلاقیت باید محدودیت خلق کنید.»
۹- رویاهای خواب و بیداری
بیشتر افراد زمانی که رویا میبینند در حالت خواب و بیداری هستند و در این زمان تفکر خلاقانه در آنها زیاد میشود. یکی از افراد مشهوری که با این راه از خلاقیت خود استفاده میکرد سالوادور دالی نقاش سبک سورئالیسم بود. او روی مبل چرت میزد، قاشقی در دست میگرفت و بشقاب حلبی را کنار مبل روی زمین قرار میداد. زمانی که قاشق از دست او رها میشد و به بشقاب برخورد میکرد از خواب بیدار میشد و رویاهایی که در خواب میدید و به یاد داشت را نقاشی میکرد.
اگر میخواهید در انجام کارها خلاقیت داشته باشید به کارهایی که به آن علاقه دارید و انجام آن شما را سرگرم میکند بپردازید.
۱۰- انجام کارهای موردعلاقه
هیچ فردی زمانی که تحت فشار و اجبار برای انجام کاری باشد، خلاقیت نخواهد داشت؛ بنابراین اگر میخواهید در انجام کارها خلاقیت داشته باشید به کارهایی که به آن علاقه دارید و انجام آن شما را سرگرم میکند بپردازید. لذت بردن از انجام دادن کارها باعث میشود انگیزه زیادی برای پیشرفت در آن زمینه داشته باشید.
۱۱- الگوبرداری هدفمند
گاهیاوقات کارهایی که برای آن در ذهن خود برنامهریزی کردهاید به خوبی پیش نمیروند. الگوبرداری از افراد موفق به شما کمک میکند تا انگیزه کافی برای ایجاد خلاقیت در کارهای خود داشته باشید.
۱۲- خودباوری
برخی افراد به اشتباه فکر میکنند هیچگاه نمیتوانند خلاق باشند؛ زیرا آنها خلاقیت را فقط به معنای ایجاد یک اثر هنری یا نواختن یک موسیقی میدانند. در حقیقت همه افراد میتوانند خلاق باشند. برای مثال زمانی که مادر برای تربیت فرزندان خود از روش خلاقانه استفاده میکند، به همان اندازه تفکر خلاق دارد. همه فعالیتهای روزانه نیز به همین صورت است. شما میتوانید در کوچکترین چیزها مانند چیدمان اتاق یا دفتر کار خود خلاقیت داشته باشید؛ بنابراین بهتر است خود را دست کم نگیرید و خودباوری داشته باشید. اگر احساس میکنید در هیچکدام از فعالیتهای روزانه خود خلاقیت ندارید به این معنا نیست که نمیتوانید فرد خلاقی باشید؛ ممکن است دلایلی مانند بیانگیزگی، باعث عدم وجود خلاقیت در شما شده باشد.
۱۳- انجام کارهای متفاوت
گاهیاوقات ممکن است وظایف شما طوری باشد که به دلیل ریسک بالا نتوانید خلاقیت داشته باشید. در این مواقع میتوانید کارهای جانبی را در کنار کار خود انجام دهید تا خلاقیت خود را افزایش داده و عملکرد بهتری داشته باشید.
۱۴- جستوجو موارد الهامبخش
خلاقیت در برخی افراد در زمان ناامیدی و در برخی افراد نیز زمانی که امید و انگیزه کافی برای انجام کار داشته باشند افزایش پیدا میکند. یکی از تفاوتهایی که نویسندگان و هنرمندان خلاق با دیگران دارند این است که میدانند چگونه تفکر خلاق خود را مدیریت کنند و از ایدههای خود بیشترین بهره را ببرند. این افراد با تمرکز بر توسعه تواناییهای خود ایدههای تازه خلق میکنند.
موانع ایجاد تفکر خلاق در سازمان
در یک سازمان موانع مختلفی وجود دارند که باعث میشود کارمندان در انجام کارهای خود تفکر خلاق نداشته باشند. این موانع عبارتاند از:
۱- ترس
بسیاری از پژوهشگران ترس را مهمترین دلیل عدم خلاقیت در کارمندان میدانند. ترس انواع مختلفی دارد؛ مانند ترس از مورد تمسخر قرار گرفتن، ترس از شکست، ترس از اشتباه کردن، ترس از ریسک کردن، ترس از عدم ارتقا شغلی، ترس از تغییر، ترس از رهبران و مدیران و غیره. ترس باعث میشود افراد به راهحلهای جدید فکر نکنند. نوآوری و خلاقیت رابطه مستقیمی با لذت و احساسات خوب دارد؛ اما ترس و اضطراب باعث ایجاد احساسات منفی میشود.
اگر یک رهبر با برنامهریزی ضعیف زمان کافی برای انجام کارها در اختیار کارمندان خود قرار ندهد، آنها نمیتوانند برای انجام کارها خلاقیت داشته باشند.
۲- رهبری ضعیف
رهبری ضعیف در سازمان یکی از موانع خلاقیت است. اگر یک رهبر با برنامهریزی ضعیف زمان کافی برای انجام کارها در اختیار کارمندان خود قرار ندهد، آنها نمیتوانند برای انجام کارها خلاقیت داشته باشند. گاهیاوقات رهبران عکسالعمل خوبی مقابل ایدههای جدید ندارند؛ برای افرادی که خلاقیت دارند پاداش درنظر نمیگیرند؛ با ایجاد تغییرات مخالف هستند؛ برای حمایت از خلاقیت و نوآوری بودجه کافی تخصیص نمیدهند و باعث عدم ایجاد خلاقیت در کارمندان میشوند.
۳- سیاستها و مقررات
سیاستهای قدیمی، کاغذبازی، تشریفات غیرضروری و… باعث میشود افراد در انجام کارهای خود خلاقیت نداشته باشند. این قوانین با تغییر مقابله میکنند و بر اطلاعات و ایدههای جدید اثر منفی دارند. گاهیاوقات روشهای قدیمی سازمان باعث میشود ایدههایی که افراد دارند هر روز از روز قبل کمتر شود.
۴- قدرتطلبی رهبران
یکی دیگر از موانع ایجاد تفکر خلاق در سازمان، قدرتطلبی رهبران است. برخی از رهبران به علت داشتن حس مالکیت و قدرت از ایجاد تغییرات جلوگیری میکنند؛ زیرا تمایلی ندارند که قدرت خود را با سایر افراد به اشتراک بگذارند. به همین علت افرادی که در راس قدرت در سازمانها قرار دارند معتقدند برای پیشرفت نیازی به خلاقیت و نوآوری ندارند.
۵- فشار برای نتایح فوری
برخی مدیران و رهبران برای به دست آوردن نتایج فوری به کارمندان خود فشارهای زیادی میآورند. این کار باعث میشود آنها برای به دست آوردن نتیجه و انجام وظیفه، در کارهای خود خلاقیت نداشته باشند. خلاقیت زمانی در افراد شکل میگیرد که آنها برای انجام کارهای خود انگیزه داشته باشند و از آن لذت ببرند؛ بنابراین با دستور نمیتوان خلاقیت ایجاد کرد.
راهکارهای ایجاد تفکر خلاق در کارمندان
وجود تفکر خلاق در سازمان باعث پیشرفت و موفقیت میشود. همه سازمانها برای توسعه، سودآوری و جلوگیری از ورشکستگی باید خلاقیت داشته باشند. برخی راهکارهایی که باعث ایجاد تفکر خلاق میشوند عبارتاند از:
۱- ایجاد فضای مناسب برای اجرای ایدهها
اگر فضایی در سازمان ایجاد کنید که ایدههای افراد در آن ارزشمند باشند و تا حد امکان اجرا شوند، با گذشت زمان خلاقیت و نوآوری در سازمان شکل میگیرد. رهبران و مدیران ارشد باید کارکنان خود را تشویق کنند تا خلاقیت بیشتری برای انجام کارهای خود داشته باشند و آنها را تا حد زیادی برای اجرای ایدههای خود آزاد بگذارند. بهتر است برای ایدههای جدید و خلاقانه پاداش درنظر گرفته شود و در برنامهریزی کاری، زمانی برای آن درنظر گرفته شود.
۲- تغییر نگرش نسبت به خلاقیت
به جای اینکه برای ثبات وضعیت سازمان تلاش کنید، رهبری باشید که راه را برای ایجاد خلاقیت و نوآوری باز میکند. زمانی که رهبران و مدیران از خلاقیت و نوآوری در انجام کارها حمایت کنند و برای آن پاداش درنظر بگیرند، افراد از ایدهپردازی نمیترسند.
۳- فراهم کردن ابزار موردنیاز
برای افزایش خلاقیت در سازمان ابزار و دورههای آموزشی موردنیاز را برای کارمندان خود فراهم کنید. این فرصتها باید در دسترس همه کارمندان شرکت باشند. اگر منابع مالی کافی برای توسعه ندارید میتوانید از بودجههای آموزشی استفاده کنید و دورههای آموزشی درباره این موضوع برگزار کنید. علاوه بر این موارد می توانید از برنامه حال حاضر سازمان برای کشف ایدههای خلاق استفاده کنید. میتوانید این کار را با تشکیل جلسات طوفان ذهنی یا راههای دیگری مانند نقشه ذهنی، نقشه موضوعی و ترکیبسازی انجام دهید.
۴- ایجاد فضای همکاری
ترویج فضای همکاری و مشارکت یکی از مهمترین کارها برای حفظ و بقای شرکت است. گاهیاوقات برخی افراد در بخشهای مختلف از خلاقیت و نوآوری فرار میکنند؛ این تعداد اندک نباید بر تفکر خلاق سایر کارمندان تاثیر بگذارند.
نتیجهگیری
در این مقاله به بررسی راهکارهایی برای ایجاد تفکر خلاق در افراد پرداختیم. خلاقیت محصول طرز فکر افراد است. هر فردی با تمرین تکنیکهای تفکر خلاق میتواند با عواملی که از پیشرفت او جلوگیری میکنند مقابله کند. همچنین وجود تفکر خلاق در سازمان باعث پیشرفت و موفقیت میشود. به همین علت همه سازمانها برای توسعه، سودآوری و جلوگیری از ورشکستگی باید خلاقیت داشته باشند.
دیدگاهتان را بنویسید