استرس چیست؟
برای استرس تعاریف گوناگون وجود دارد و در این مقاله قصد داریم به تعریف برخی از آنها بپردازیم. البته دانستن یک نکته خیلی مهم است و اینکه تنها تعریف کردن برای ما مفید نخواهد بود و ارائه راهکار مهمترین اصل است.
تعریف آکادمیک استرس؛
دکتر هانس سلیه (Dr Hans Selye) اولین کسی بود که استرس را اینگونه تعریف کرد: استرس پاسخ غیر اختصاصی بدن انسان به نیازهای او است. این پاسخ میتواند به شکلهای گوناگونی مانند سفتی عضلات، اضطراب ناگهانی، افزایش ضربان قلب و فشارخون، تنفس سطحی، سرگیجه یا حتی شادابی ظاهر شود. از دیدگاه مثبت، استرس نیرویی است که موجب آغاز فعالیت میشود. با استفاده از تعریف دکتر سلیه استرس میتواند به دنبال وقایع خوب یا اسفبار نیز روی دهد. همچنین استرس را میتوان حس عدم توانایی در انجام کارها، وظایف و مسئولیتها تعریف کرد.
آیا استرس در همه حالت بد است؟
یک لحظه تصور کنید که امتحان، قرار ملاقات یا سخنرانی خیلی مهمی دارید، ولی هیچ محرکی وجود ندارد که در شما انگیزه ایجاد کند. این نیروی محرک و البته در حد استاندارد میتواند به ما کمک بسیار مفیدی بکند و باعث شود که آمادگی داشته باشیم. اگر هیچ گونه استرسی نداشتیم، کلیه کارهای مهم زندگی را از دست میدادیم و زندگی دچار اختلال میشد. پس استرس خوب است و باعث موفقیت ما میشود. در اصل ما باید مدیریت استرس داشته باشیم که به امید خدا به مرور راهکارهای مختلفی برای مدیریت استرس ارائه میکنیم.
دکتر سلیه به استرسی که واکنش مثبت به همراه دارد، نام «یوسترس» یا «استرس خوب» داده است. این نوع استرس عاملی است که موجب رشد انسان در جنبههای عاطفی و روانی میشود. استرس خوب معمولا تجربه لذت و معنا یافتن زندگی را به همراه دارد و موجب میشود تا نگرش فرد به نحوی تقویت شود که مشکلترین مسائل را به طریقی مثبت حل کند.
استرس خوب همچنین میتواند به دنبال تولد فرزند، فارغالتحصیل شدن، خرید یک اتومبیل نو، پیداکردن یک دوست جدید، انجام یک کار بسیار دشوار و یا موفقیت در امری که قبلا موجب ایجاد اضطراب فراوانی میشد، به وجود آید. استرس این توانایی را به انسان میدهد که بتواند به خطرها و تهدیدها به خوبی پاسخ دهد. استرس برای بقای انسان ضروری است و همچنین عامل محرکی برای افزایش توانایی اوست. عامل استرسزا میتواند شامل هرگونه حادثه یا خطر جسمی، روانی و محیطی باشد که موجب آغاز پاسخ استرس گردد.
استرس بد
استرس بد یا «دیسترس»(distress) موجب انگیزش پاسخهای منفی میشود. بدون شک، استرس بد موجب اختلال در فعالیتهای فیزیولوژیک و روانشناختی فرد شده و در نهایت موجب بیماری یا ناتوانی او میشود. عاملی که برای یک فرد استرسزا محسوب میشود، شاید برای دیگری استرسزا نباشد. به طور مثال، صحبت کردن در مقابل جمع میتواند برای شخص لذتبخش باشد و برای فرد دیگری وحشتناک، بعضی از افراد در هنگام امتحان دچار اضطراب شدید میشوند و بعضی دیگر نه.
برای کنترل استرس میتوانید محصول استرس را بررسی نمایید.
خوشبختانه، پاسخ به استرس یک ویژگی ارثی و ژنتیکی نیست و از آنجایی که پاسخ در واقع به دلیل شرایط محیط خارجی بروز میکند؛ بنابراین تحت کنترل فرد است. در صورتی که شرایط محیط خارج به گونهای باشد که بروز پاسخ خارج از کنترل فرد باشد (مانند هنگامی که شرکت نکردن در یک امتحان ممکن نباشد). در این موارد میتوان با استفاده از بعضی روشها و دستورها اثرات استرس را به حداقل رساند. برای مثال، مطالعه کافی مواد امتحانی و انجام تنفس عمیق چند دقیقه قبل از امتحان موجب به حداقل رساندن اضطراب میشود. برای ارتقا زندگی به مطلوبترین سطح ممکن، افراد میتوانند راههای مختلف مقابله با استرس را بیاموزند. پاسخ به استرس میتواند موجب افزایش کارایی جسمی و فکری شود.
عوامل استرسزا منفی که منجر به استرس بد میشوند
عوامل محیطی
- سر و صدا
- شلوغی و ازدحام
- فقر
- دمای محیط
روحی (ارزش ها و اخلاقیات)
- گناه
- منازعات اخلاقی
- عدم اعتقاد به خلقت
- عدم اعتقاد به فلسفه حیات
احساسی
- خشم کنترل نشده
- عدم بروز خشم
- عدم توانایی به عشق ورزیدن
- نداشتن عشق و علاقه
فکری
- خستگی ذهنی
- فشار روانی
- پوچی
- عدم اعتماد به نفس
- جمود فکری
اجتماعی
- آشفتگی
- مزاحمت
- استهزا
- دعوا
- طرد شدن
- نداشتن ارتباطات اجتماعی
فیزیکی
- باکتریها
- داروها
- سیگار و دخانیات
- کم خوابی
- صدمات جسمانی
- شیوه زندگی کم تحرک
این موارد را به شما معرفی کردیم و در مقالات بعدی به ارائه راهکار میپردازیم.
دیدگاهتان را بنویسید