انتقادپذیری؛ کلید رسیدن به موفقیت
انتقاد سخنی است که برای اصلاح یک رفتار گفته میشود. برخی افراد از مورد انتقاد قرار گرفتن نفرت دارند، عصبانی میشوند و به انتقادکننده پرخاش میکنند؛ زیرا آنها نمیدانند چگونه از انتقادها برای پیشرفت خود استفاده کنند. جف بزوس، موسس آمازون که یکی از ثروتمندترین افراد جهان است میگوید: «زمانی که میخواهید کار جدید و خلاقانهای انجام دهید، افرادی پیدا میشوند و از کار شما انتقاد میکنند؛ بنابراین اگر توانایی تحمل انتقاد را ندارید بهتر است کارهای جدید و خلاقانه انجام ندهید.»
مورد انتقاد قرار گرفتن نهتنها بد نیست، بلکه برای موفقیت در زندگی ضروری است. افرادی که انتقاد میکنند برای اینکه انتقاد آنها موثر باشد، باید نکاتی را رعایت کنند. در این مقاله ترفندهایی برای انتقاد صحیح و تقویت انتقادپذیری ارائه میکنیم.
سرفصلهای عنوانشده در این مقاله عبارتاند از:
- فایدههای انتقاد کردن و مورد انتقاد قرار گرفتن
- زمانهایی که انتقاد موثر نیست
- روشهای صحیح انتقاد کردن
- روشهای انتقادپذیری
فایدههای انتقاد کردن و مورد انتقاد قرار گرفتن
همه ما باید از انتقاد برای رشد و پیشرفت خود استفاده کنیم و نباید زمانی که مورد انتقاد قرار میگیریم ناراحت شویم. برخی از فایدههای مورد انتقاد قرار گرفتن عبارتاند از:
۱- اهمیت داشتن برای طرف مقابل
زمانی که فردی از شما انتقاد میکند، یعنی برای او مهم هستید؛ زیرا او میتوانست زمان خود را برای کارهای دیگری صرف کند اما آن را به شما اختصاص داده و کارهای شما را بررسی کرده است. بنابراین بهتر است مورد انتقاد قرار گرفتن را به فال نیک بگیرید.
۲- ایجاد ارتباطات عمیق
زمانی که فردی از شما انتقاد میکند میتوانید از این فرصت استفاده کنید، با او ارتباط برقرار کنید و از این ارتباط خوشحال باشید؛ زیرا یک فرد جدید پیدا کردهاید که همفکر شما نیست و با انتقاد خود میتواند چیزهای زیادی به شما آموزش دهد و به پیشرفت شما کمک کند. اگر هیچگاه مورد انتقاد قرار نگیرید باید نگران باشید؛ زیرا هر روز شما تکراری میشود و متوجه اشتباهات خود نمیشوید.
۳- نشانه ارزشمندی
زمانی که فردی از کار شما انتقاد میکند، یعنی کار شما برای او ارزش دارد. در جهان هزاران مورد برای انتقاد کردن وجود دارد، اما افراد برای همه چیزهایی که با آن موافق نیستند زمان نمیگذارند؛ زیرا تصور میکنند که آنها ارزش انتقاد کردن را ندارند. وینستون چرچیل درباره ارزشمند بودن کارها میگوید: «زمانی که در زندگی منتقدان زیادی دارید، یعنی کارهای خود را به خوبی انجام دادهاید.»
مورد انتقاد قرار گرفتن باعث میشود دید بازتری داشته باشید و جنبههای مختلف موضوع را ببینید.
۴- دید باز داشتن
مورد انتقاد قرار گرفتن باعث میشود به مسائل از زاویه دیگری نگاه کنید. زمانی که فردی از شما انتقاد میکند و نظری مخالف نظر شما دارد، یعنی موضوع را از زاویهای میبیند که شما به آن توجه نکردهاید. بنابراین مورد انتقاد قرار گرفتن باعث میشود دید بازتری داشته باشید و جنبههای مختلف موضوع را ببینید؛ در نتیجه آگاهی شما در آن مسئله بیشتر خواهد شد.
۴- آگاهی از افکار دیگران
گاهیاوقات افراد صادقانه از شما انتقاد میکنند، گاهی نیز از انتقاد اهداف دیگری دارند. بنابراین زمانی که مورد انتقاد قرار میگیرید، به انتقادهای افراد، به خوبی فکر کنید تا میزان صداقت آنها را تشخیص دهید.
۵- کمک به رشد و پیشرفت
مورد انتقاد قرار گرفتن به شما این امکان را میدهد تا چیزهایی را که درباره خود نمیدانستید کشف کنید، نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید و برای بهبود آنها تلاش کنید. هر چه بیشتر نقاط قوت و ضعف خود را پیدا کنید، سریعتر به پیشرفت میرسید؛ بنابراین انتقادپذیری یکی از اساسیترین مهارتها برای رشد و توسعه فردی است.
۶- یادگیری واکنش صحیح به انتقاد
مورد انتقاد قرار گرفتن باعث میشود یاد بگیرید با کسی که از شما انتقاد میکند با احترام رفتار کنید. داشتن مهارت انتقادپذیری به شما کمک میکند آرامش بیشتری داشته باشید و با دیگران با احترام برخورد کنید.
۷- کسب اطلاعات درباره دیگران
زمانی که فردی از شما انتقاد میکند، باورها و ارزشهای خود را به شما منتقل میکند، شما نیز با استفاده از آنها میتوانید متوجه شوید که فرد مقابل شما چه شخصیتی دارد تا به وسیله آن روابط خود را با او بهتر کنید.
۸- عمل گرایی
انتقاد باعث عملگرایی در افراد میشود. گاهیاوقات ممکن است چیزهای ارزشمند زندگی خود را از دست بدهید و از آنها خبر نداشته باشید؛ اما انتقاد باعث میشود آنها را کشف کرده و اصلاح کنید. برای مثال اگر فردی از تنبلی شما انتقاد میکند، شما متوجه میشوید که زمان خود را تلف کردید و از آن باید به خوبی استفاده کنید. بنابراین یک انتقاد به موقع که با شیوه صحیح بیان شود میتواند فرد را به عملگرایی هدایت کند.
زمانهایی که انتقاد موثر نیست
انتقاد در برخی زمانها برای افراد موثر نیست و حتی ممکن است زیانآور باشد؛ این موقعیتها عبارتاند از:
۱- زمانی که فرد هر روز به وسیله اطرافیان موردانتقاد قرار میگیرد، به دلیل انرژی منفی آنها، از مواردی که اهمیت زیادی دارد منحرف میشود و به جای تمرکز بر کارهای خود بیشتر به حل اختلاف خود با دیگران میپردازد. برای مثال کارمندی که همیشه توسط مدیران و همکاران خود مورد انتقاد قرار میگیرد، نمیتواند به خوبی بر کارهای خود تمرکز کند.
۲- زمانی که انتقاد سازنده نیست و حالت تهاجمی دارد باعث میشود فرد به صحبتهای منتقدان توجه نکند. برای مثال زمانی که افراد در قسمت کامنت صفحات اینستاگرام به جای انتقاد سازنده، شروع به فحاشی میکنند و نظرات خود را با خشونت بیان میکنند، هیچگاه نمیتوانند انتقاد تاثیرگذاری داشته باشند.
روشهای صحیح انتقاد
همانطور که گفته شد، انتقاد کردن و مورد انتقاد قرار گرفتن باعث رشد و پیشرفت افراد میشود. بنابراین بهتر است ابتدا خود را برای پذیرش انتقادهای مختلف دیگران آماده کنید و به آنها احترام بگذارید تا خود نیز بتوانید دیگران را به درستی نقد کنید. برخی از تکنیکهایی که به شما کمک میکنند تا انتقاد موثری داشته باشید عبارتاند از:
۱- مودب و خوشصحبت باشید
هنگامی که میخواهید از فردی انتقاد کنید اگر از کلمات زشت استفاده کنید و صدای شما بلند و تحقیرآمیز باشد، نه تنها انتقاد سازندهای ندارید، بلکه باعث میشوید دیگران درباره شما بد فکر کنند و تمایلی به ارتباط با شما نداشته باشند. بنابراین مهربان باشید و نظرات خود را با مهربانی بیان کنید.
۲- بر کارهای فرد تمرکز داشته باشید
زمانی که به طور مستقیم از فردی انتقاد میکنید و به کارهای او توجه ندارید، احساس بدی به او منتقل میکنید. بنابراین اگر میخواهید درباره رفتار بد فردی به او تذکر دهید، فقط درباره همان رفتار موردنظر صحبت کنید و شخصیت او را زیر سوال نبرید.
۳- غیرمستقیم انتقاد کنید
هر چقدر که افراد ظرفیت بالایی در انتقادپذیری داشته باشند، باز هم از انتقاد مستقیم ناراحت میشوند. سعی کنید انتقادهای خود را با اشاره کوچک به موضوع موردنظر شروع کنید؛ سپس اگر بحث ادامه پیدا کرد و فرد مقابل انتقادات شما را پذیرفت، میتوانید انتقاد مستقیم داشته باشید.
۴- از جملات مناسب استفاده کنید
انتقاد درباره مسائلی که به سلیقه یا اعتقادات فرد مربوط باشد نمیتواند سازنده باشد. زمانی که از فرد انتقاد میکنید از جملاتی مانند «تو اشتباه میکنی» استفاده نکنید و به جای آن از جمله «بهتر است» استفاده کنید، سپس دلایل حرف خود را بیان کنید.
۵- خود را از بقیه بالاتر نبینید
همه افراد نسبت به کسانی که خود را بهتر و بالاتر از دیگران میبینند احساس بدی دارند و این حس زمانی که در حال انتقاد از دیگران باشند نیز بدتر میشود. بنابراین زمانی که از فردی انتقاد میکنید سعی کنید خود را همسطح با او ببینید و خود را برتر از او ندانید.
۶- به نقاط مثبت او نیز اشاره کنید
انتقاد سازنده به افراد کمک میکند تا بهتر باشند. بنابراین حتی اگر نیاز باشد انتقاد محکم و کوبندهای داشته باشید، به نقاط مثبت فرد نیز اشاره کنید تا او انگیزه خود را برای پذیرش انتقاد از دست ندهد.
بهتر است به جای دستور دادن، انتقادهای خود را با پیشنهاد مطرح کنید تا تاثیر بیشتری بر فرد داشته باشد.
۷- به جای دستور دادن پیشنهاد دهید
بهتر است به جای دستور دادن، انتقادهای خود را با پیشنهاد مطرح کنید تا تاثیر بیشتری بر فرد داشته باشد. برای این کار میتوانید از جملاتی مانند «من فکر میکنم راه بهتری برای این کار وجود دارد» یا «اگر بتوانید کار را به روش بهتری انجام دهید بهتر است» استفاده کنید.
۸- به جزئیات توجه کنید
همانطور که گفته شد انتقاد یعنی به نکتهای اشاره کنید که فرد و دیگران متوجه آن نشده باشند. گفتن نکات کلی که همه آن را میدانند سازنده نخواهد بود؛ بنابراین به جزئیات توجه بیشتری داشته باشید.
۹- از دید فرد مقابل به موضوع نگاه کنید
قبل از انتقاد کردن سعی کنید خود را در جایگاه طرف مقابل قرار دهید و از زاویه دید او به موضوع نگاه کنید. اگر به این نتیجه رسیدید که در آن موضوع اطلاعات کامل دارید، آن را مورد انتقاد قرار دهید.
۱۰- درباره موضوع موردانتقاد اطلاعات کامل داشته باشید
یکی از اشتباهات بزرگ در انتقاد کردن این است که افراد درباره چیزی که در آن تخصص ندارند انتقاد میکنند. علاوه بر این اگر از فردی به خاطر رفتار بدی که دارد انتقاد میکنید، نباید آن رفتار را انجام دهید.
۱۱- دشمنی نداشته باشید
هیچگاه به دلیل لجبازی، حسادت، ناراحتی و استرس از فردی انتقاد نکنید. این انتقادات به فرد کمکی نمیکند و باعث میشود شما نیز احساس بدی داشته باشید.
روشهای انتقادپذیری
همانطور که گفته شد انتقاد میتواند فرصتی برای پیشرفت باشد و باعث بهبود عملکرد افراد شود. به همین دلیل بهتر است که فرد انتقادپذیری باشید. برخی از روشهای تقویت انتقادپذیری عبارتاند از:
۱- اولین واکنش خود را متوقف کنید
اگر فردی از شما انتقاد کرد و باعث عصبانیت شما شد، بهتر است قبل از هر واکنشی یک دقیقه صبر کنید، نفس عمیق بکشید و کمی به آن فکر کنید. فکر کردن به موضوع مورد انتقاد به شما کمک میکند تا به جای تصمیمگیری احساسی، به موضوع خوب فکر کنید.
۲- نسبت به انتقادپذیری خوشبین باشید
زمانی که فردی از شما انتقاد میکند سعی کنید نکات مثبت انتقاد او را ببینید و از آن برای پیشرفت خود استفاده کنید.
۳- از منتقدان تشکر کنید
حتی اگر فردی هنگام انتقاد به شما توهین کرد، از او تشکر کنید؛ زیرا ممکن است او بدبین باشد. اگر هنگام انتقاد از او تشکر کنید تواضع و فروتنی خود را نشان میدهید و میتوانید روابط بهتری با او داشته باشید.
زمانی که انتقاد را پذیرفتید، باید از آن استفاده کنید و برای پیشرفت خود تلاش کنید.
۴- از انتقادپذیری درس بگیرید
زمانی که انتقاد را پذیرفتید، باید از آن استفاده کنید و برای پیشرفت خود تلاش کنید. این کار برای بسیاری از افراد دشوار است؛ زیرا همیشه فکر میکنند که حق با آنها است. بنابراین باید به انتقاد خوب فکر کنید و از آن برای پیشرفت خود استفاده کنید.
نتیجهگیری
در این مقاله به فواید انتقادپذیری و روشهای آن پرداختیم. مورد انتقاد قرار گرفتن نهتنها بد نیست بلکه برای موفقیت در زندگی ضروری است. منتقدان هم باید به نکاتی توجه کنند تا انتقاد موثری داشته باشند. همیشه قبل از پاسخگویی به انتقاد، خوب فکر کنید و اگر به صحت انتقاد شک دارید، میتوانید آن را با یک فرد آگاه و قابلاطمینان در میان بگذارید. همیشه به یاد داشته باشید که از کارهای شما انتقاد میشود نه از شخصیت شما؛ بنابراین از مورد انتقاد قرار گرفتن ناراحت نشوید. همچنین زمانی که مافوق یا همکار شما از عملکردتان انتقاد میکنند یعنی میخواهند در کارهای خود موفق باشید؛ بنابراین از آنها تشکر کنید. در نهایت انتقادپذیر بودن باعث موفقیت شما در کارها میشود.
دیدگاهتان را بنویسید