نحوه برنامه ریزی تحصیلی (درسی) | برنامه ریزی برای موفقیت در درس و امتحان
یکی از اصول مهم برای موفقیت در امتحانات، مطالعه صحیح و اصولی است؛ اما ممکن است افراد وقت کافی برای آن پیدا نکنند. اهمیت این مسئله در برخی درسها که به مرور بیشتری هم نیاز دارند بیشتر میشود. آنتوان دوسنت اگزوپری نویسنده فرانسوی درباره اهمیت برنامه ریزی میگوید: «یک هدف بدون برنامه ریزی، فقط یک آرزو است.» یکی از بهترین راهکارها برای موفقیت در درس و امتحان، نحوه برنامه ریزی تحصیلی منسجم است. برنامه ریزی واقعبینانه با یک روند منظم میتواند به ما کمک کند تا زمان مطالعه خود را برای هر روز، هر هفته و هر ترم مدیریت کنیم.
بیشتر دانشآموزان هنگام برنامه ریزی در مواردی مانند ساعت مطالعه روزانه و انتخاب روش صحیح درس خواندن دچار مشکل میشوند. آنها زمان زیادی برای برنامه ریزی در نظر میگیرند، اما به دلیل عدم شناخت کافی از خود و روشهای برنامه ریزی تحصیلی صحیح نمیتوانند به درستی برنامه ریزی کنند.
ممکن است چندین بار برنامه خود را روی کاغذ نوشته باشید، پس از مدتی سراغ برنامه دیگری بروید و در انتها نیز خسته و ناامید شوید؛ اما اگر روش صحیح برای برنامه ریزی داشته باشید میتوانید از زمان خود به خوبی استفاده کنید. در ادامه مقاله نکاتی برای نحوه برنامه ریزی تحصیلی ارائه میکنیم.
سرفصلهای عنوانشده در مقاله نحوه برنامه ریزی تحصیلی عبارتاند از:
- نکات برنامه ریزی تحصیلی
- دلایل عدم برنامه ریزی
نکات برنامه ریزی تحصیلی
برنامه ریزی باعث میشود اهداف کوتاهمدت و بلندمدت شما مشخص شوند و دید مناسبی به اهداف خود پیدا کنید. اگر برنامه ریزی صحیح و اصولی داشته باشید میتوانید در امتحانات خود موفق شوید. برخی نکات که به شما برای برنامه ریزی کمک میکنند عبارتاند از:
۱- از همه دروس فهرست تهیه کنید
اولین گام در برنامه ریزی تحصیلی، تهیه فهرست از تمام درسها و مباحثی است که باید مطالعه کنید. بهتر است تمام تعهدات و کارهایی را که باید انجام دهید روی کاغذ یادداشت کنید. این کار باعث میشود تا ایدههایی که درباره روش مطالعه بهتر دارید پرورش پیدا کنند. اگر در روزهای آینده امتحانی دارید، مطالعه مباحث آن را در اولویت کار خود قرار دهید.
۲- برای هر درس زمان مناسب اختصاص دهید
پس از اینکه فهرست دروس را تهیه کردید، کارهایی را که باید برای هرکدام از آنها انجام دهید نیز یادداشت کنید و برای هرکدام زمان مشخصی در نظر بگیرید. همچنین مدت زمان مشخصی را برای مرور مطالبی که خواندهاید در نظر بگیرید. میتوانید از قانون ۸۰/۲۰ یا قانون پارتو استفاده کنید. طبق این قانون بهتر است که ۲۰ درصد کارهای مهم روزانه خود را مشخص کنید و با توجه به آنها برنامه روزانه خود را بنویسید.
پس از تهیه لیست دروس و یادداشت کارهای مربوط به هر کدام، باید درسها را بر اساس میزان اهمیت آنها اولویتبندی کنید.
۳- لیست خود را اولویتبندی کنید
پس از تهیه لیست دروس و یادداشت کارهای مربوط به هر کدام، باید درسها را بر اساس میزان اهمیت آنها اولویتبندی کنید. این کار به شما کمک میکند تا متوجه شوید چه درسهایی را باید بیشتر مطالعه کنید و در زمانهای خالی نیز آنها را مرور کنید.
۴-جدولی با تقسیمبندی زمانی تهیه کنید
زمانهای خود را در طول هفته در یک جدول با خانههای اختصاصی برای هر درس تقسیم کنید. میتوانید هر ستون جدول را به یک درس خاص اختصاص دهید. این کار به شما کمک میکند زمان مطالعه روزانه یا هفتگی برای هر درس داشته باشید و مدام در حال کنترل باقیمانده درسها نباشید.
بهتر است برای هر خانه از جدول مدت زمان ۳۰ الی ۴۵ دقیقه در نظر بگیرید. این کار باعث میشود علاقه بیشتری به درس خواندن پیدا کنید و از آن خسته نشوید. اگر زمان محدودی قبل از امتحان دارید، ساعتهای خالی و منعطفی را در برنامه خود در نظر بگیرید تا در صورت لزوم بتوانید زمان بیشتری را به درس مورد نظر اختصاص دهید.
۵- برای شروع از درسهای آسان شروع کنید
یکی از تکنیکهایی که معلمان و مشاوران برای افزایش بازدهی در درس خواندن توصیه میکنند، شروع مطالعه از درسهای آسان است. ممکن است برای برخی افراد مطالعه ریاضی راحتتر باشد و برای برخی دیگر ادبیات؛ در حقیقت مهم این است که درسی را شروع کنید که در ابتدا خسته نشوید.
۶- برای یک درس بیش از اندازه زمان اختصاص ندهید
هنگام درس خواندن از تکنیک مدیریت زمان استفاده کنید. برخی از دانشآموزان و دانشجویان دقت زیادی در درس خواندن دارند؛ اما برای نکات کم اهمیت آنقدر زمان میگذارند که به مطالب سختتر نمیرسند. در این شرایط تکنیک مدیریت زمان به شما کمک میکند تا برای هر درس به اندازه نیاز زمان اختصاص دهید. استفاده از تکنیکهای تندخوانی نیز به شما کمک میکند تا مطالب درسی را با سرعت بیشتری بخوانید و آنها را یاد بگیرید.
بهتر است از زمان استراحت خود آگاهانه استفاده کنید و کارهایی انجام دهید که برای سلامتی شما مفید هستند.
۷- زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید
یکی از مهمترین شرطها برای موفقیت تحصیلی، ایجاد تعادل بین درس و زندگی است. قرار دادن مدت زمانی برای استراحت، به شما انگیزه بیشتری برای درس خواندن میدهد.
میتوانید زمانهایی را برای کارهای از پیش تعیینشده مانند شرکت در یک مراسم خاص، وقت دکتر و… اختصاص دهید. توجه داشته باشید زمان مشخصی در روز را به ورزش کردن و خواب اختصاص دهید. بهترین زمان خواب در طول شبانهروز بین ساعت ۱۱ شب تا ۶ صبح است. میتوانید ۳۰ دقیقه خواب بعدازظهر را نیز به برنامهریزی خود اضافه کنید. بهتر است پس از حدود ۹۰ دقیقه مطالعه، ۱۵ دقیقه استراحت کنید.
پس از انجام هرکدام از خانههای جدول برنامه ریزی و در نظر گرفتن وقتی برای استراحت توجه داشته باشید به همان مقداری که در برنامهریزی خود مشخص کردهاید استراحت کنید. اتلاف وقت باعث تخریب برنامه ریزی تحصیلی شما میشود. برای جلوگیری از این اتفاق میتوانید از زنگ هشداردهنده روی ساعت یا تلفنهمراه خود استفاده کنید تا پس از پایان زمان استراحت به شما هشدار دهد. همچنین در زمان استراحت، از مواردی که انگیزه شما را برای ادامه درس خواندن کمتر میکند دوری کنید.
بهتر است از زمان استراحت خود آگاهانه استفاده کنید و کارهایی انجام دهید که برای سلامتی شما مفید هستند. برای مثال میتوانید حرکات کششی انجام دهید، پیادهروی کنید، میانوعده مختصری میل کنید یا به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهید.
۸- برنامه ریزی متناسب با خود را آماده کنید
زمانی یک برنامه ریزی ارزشمند است که قابل اجرا باشد. بنابراین برنامهای که تنظیم میکنید باید متناسب با تواناییهای شما باشد. برای مثال اگر در هفته ۲۰ ساعت مطالعه میکردید نمیتوانید یکباره آن را به ۵۰ ساعت برسانید. افزایش ساعت مطالعه باید تدریجی باشد.
۹- برنامه ریزی فعلی خود را ارزیابی کنید
قبل از اینکه بخواهید برنامه ریزی خود را اجرایی کنید، آن را بررسی کنید. این کار باعث میشود زمان و روش مناسب برای مطالعه را پیدا کنید و فعالیتهای غیرضروری را متوقف کنید.
در این مرحله تعیین کنید در حال حاضر چند ساعت در هفته مطالعه میکنید و چند ساعت را به سرگرمی، خانواده و دوستان اختصاص میدهید. با این کار میتوانید برخی فعالیتهای غیرضروری را برای ذخیره زمان بیشتر حذف کنید. اگر شاغل هستید توجه داشته باشید نحوه برنامه ریزی تحصیلی شما با برنامه ریزی کاری هماهنگ باشد.
۱۰- سبک مطالعه خود را شناسایی کنید
علاوه بر مدیریت زمان که در برنامه ریزی اهمیت زیادی دارد، پیدا کردن سبک یادگیری و مطالعه نیز کمک میکند تا زمان خود را هدر ندهید. برای مثال اگر سبک یادگیری شما موسیقی یا ریتمیک باشد، با گوش دادن به موسیقی بهتر و سریعتر یاد میگیرید و میتوانید در زمان خود صرفهجویی کنید. افرادی که سبک یادگیری دیداری دارند نیز با مرور تصاویر و دیدن فیلمها مطالب را بهتر یاد میگیرند. این افراد میتوانند در برنامه ریزی خود دیدن فیلمهای آموزشی را قرار دهند.
طراحی برنامه خوب به معنای اجرایی شدن آن نیست. برای گرفتن نتیجه مناسب از برنامه ریزی خود باید به اجرای آن متعهد باشید.
۱۱- به برنامه خود متعهد باشید
طراحی برنامه خوب به معنای اجرایی شدن آن نیست. برای گرفتن نتیجه مناسب از برنامه ریزی خود باید کمی وقت صرف کنید و به اجرای آن متعهد باشید. اگر احساس میکنید که تمرکز خود را زود از دست میدهید، مدت زمان بیشتری را در برنامه ریزی خود در نظر بگیرید تا کارهای شما عقب نیفتند.
اگر فکر میکنید اهل وقت تلف کردن هستید و فقط در دقایق پایانی درس میخوانید، در جدول برنامه ریزی خود وقت بیشتری برای درس خواندن شب امتحان در نظر بگیرید. این کار باعث میشود بدون استرس همه مباحث درسی را بخوانید؛ مرور کنید و استراحت کافی داشته باشید.
اگر فردی هستید که انعطافپذیری کمتری در انجام کارها و اجرای برنامهها دارید، تلاش کنید تا سرعت عمل بیشتری داشته باشید. برای این کار میتوانید در صورت انجام به موقع کارها برای خود پاداشی در نظر بگیرید.
توجه داشته باشید که هیچ موضوعی نباید باعث سرپیچی شما از برنامه ریزی شود. سعی کنید به صورت مرتب و منظم به برنامه خود نگاه کنید تا چیزی را فراموش نکنید؛ بهتر است آن را روی میز و مقابل چشمان خود قرار دهید.
۱۲- از وقتهای آزاد خود به بهترین حالت استفاده کنید
ممکن است وسوسه شوید و تمام وقت آزاد خود را به سرگرمی اختصاص دهید؛ در حالی که میتوانید از این وقت علاوه بر سرگرمی، برای بهبود و رشد فردی خود استفاده کنید. ورزش، مدیتیشن و انجام تمریناتی مانند یوگا باعث میشود تمرکز بیشتری برای درس خواندن داشته باشید و استرس امتحان را از خود دور کنید. در وقتهای آزاد خود از محل درس خواندن خارج شوید تا کسل نشوید و حال و هوای شما نیز عوض شود.
دلایل عدم برنامه ریزی
گاهیاوقات ممکن است با دانستن اینکه برنامه ریزی شرط اصلی رسیدن به هدف مورد نظر شما است، باز هم علاقهای به انجام آن نداشته باشید. عدم برنامه ریزی دلایلی دارد که عبارتاند از:
۱- ترس از محدود شدن
بسیاری از دانشآموزان و دانشجویان به دلیل ترس از محدود شدن و از بین رفتن وقتهای آزاد و سرگرمی برنامه ریزی نمیکنند؛ در حالی که اینطور نیست. برنامه ریزی صحیح نهتنها باعث محدودیت نمیشود، بلکه باعث میشود وقت آزاد بیشتری نیز داشته باشید. اگر برنامه ریزی صحیح و دقیقی داشته باشید هم به تفریحات خود میرسید و هم میتوانید کارهای بیشتری را هر روز انجام دهید.
۲- عقب افتادن از برنامه
گاهی برخی از افراد زمانی که نمیتوانند یک کار را انجام دهند، کارهای خود را به روش برنامه ریزی ادامه نمیدهند و آن را رها میکنند. انجام ندادن یک کار طبق برنامه روزانه نباید باعث شود که انگیزه خود را برای انجام بقیه کارها از دست دهید؛ بلکه باید انرژی بیشتری داشته باشید تا آنها را جبران کنید.
۳- عدم علاقه به کارها
یکی از اشتباهات افراد در نحوه برنامه ریزی تحصیلی این است که مدت زمان زیادی را برای خواندن درسهایی که به آنها علاقه ندارند اختصاص میدهند؛ در صورتی که اگر بین آن دقایقی را برای استراحت در نظر بگیرند و پس از انجام دادن آن به خود پاداش دهند انگیزه بیشتری پیدا میکنید.
۴- حجم زیاد کار در برنامه ریزی
یکی از عادتهای غلط افراد در برنامه ریزی این است که یا برنامه ریزی ندارند یا غیرواقعبینانه برنامهریزی میکنند. آنها میخواهند در مدت زمان کم، کارهای زیادی را انجام دهند؛ بنابراین زمانی که نمیتوانند کارهای خود را کامل انجام دهند از برنامهریزی ناامید میشوند.
۵- کمالگرایی
کمالگرایی یکی از عواملی است که باعث میشود افراد در انجام کارها با کمبود زمان مواجه شوند. افراد کمالگرا همیشه میخواهند کارهای خود را عالی انجام دهند، به همین علت وقت زیادی را صرف آن کار میکنند؛ از کارهای دیگر غافل میشوند و زمان خود را هدر میدهند.
دیدگاهتان را بنویسید