تندخوانی و انواع روش تکنیک های تندخوانی + تمرینها
سرعت حرکت چشم بر روی متن میتواند مشخص کند چه کسی کندخوان و چه کسی تندخوان است. تونی بوزان معتقد است که سرعت ۴۰۰ کلمه در دقیقه کندخوان و سرعت بیشتر از ۴۰۰ کلمه تندخوان است. سرعت حرکت چشم روی متن میتواند مشخص کند چه کسی کندخوان و چه کسی تندخوان است. تونی بوزان معتقد است که سرعت ۴۰۰ کلمه در دقیقه، کندخوان و سرعت بیشتر از ۴۰۰ کلمه تندخوان است. با انجام پژوهشهایی در کشور ما نتیجه گرفتهاند که متاسفانه اکثر افراد، کندخوان هستند و شاید سرعت آنها به حدود ۱۵۰ کلمه در دقیقه برسد؛ که در مقایسه با کشورهای پیشرفته، بسیار پایین است. متدها و تکنیک های تندخوانی زیادی وجود دارند که موجب افزایش سرعت مطالعه میشوند. مشکل کندخوانی با اینکه بسیار رایج است؛ اما علاجپذیر است و با انجام تمرینهای مستمر میتوان آن را برطرف کرد و از یک فرد کندخوان به یک مشتاق تندخوان تبدیل شد.
در این مقاله پس از تعریف تندخوانی به معرفی تکنیک های تندخوانی میپردازیم. آنچه خواهید خواند در سر تیترهای زیر به شما ارائه میشود:
- تندخوانی چیست؟ تندخوان کیست؟
- مزایای تندخوانی
- محاسبه میانگین سرعت مطالعه
- تکنیک های تندخوانی
تندخوانی چیست؟ تندخوان کیست؟
تکنیک های تندخوانی مجموعهای از فنون و راهکارهای عملی است که سرعت مطالعه را به شکل چشمگیری افزایش میدهد و امکان یادگیری صفحات زیادی را در زمانی کوتاه فراهم میسازد. باید توجه داشت که تکنیک های تندخوانی با سرسری خواندن کاملا متفاوت است.
در تکنیک های تندخوانی باید تکتک کلمات را با چشم بخوانید، معنای آن را درک کنید و در مجموع منظور نویسنده را متوجه شوید. تصور عموم بر این است که هرچه آهستهتر و کندتر مطالعه کنید، اندوخته ذهنی شما افزایش خواهد یافت. حال آن که بر پایه دیدگاه پژوهشگران، خلاف این امر صادق است. به باور آنان در حالی که میزان اندوخته ذهنی مطالعهکننده معمولی تنها ۳۵٪ است، این حالت برای افراد تندخوان حداقل ۵۳٪ خواهد بود.
مزایای تندخوانی
۱- صرفهجویی در وقت: مهمترین و اصلیترین مزیت تندخوانی، صرفهجویی در زمان مطالعه و جلوگیری از اتلاف وقت است؛ زیرا تکنیک های تندخوانی ، سرعت مطالعه را بین ۵ تا ۶ برابر بالا میبرد.
۲- جلوگیری از حواسپرتی یا عدم تمرکز: یکی دیگر از مزایای تکنیک های تندخوانی ، جلوگیری از حواسپرتی است. زمانی که شما بهصورت کند و غیرصحیح مطالعه میکنید، دچار عدم تمرکز در مطالعه میشوید. تصور کنید که بهکندی در حال مطالعه هستید. در این شرایط، راحتتر میتوانید خوراکی بخورید، تلویزیون نگاه کنید یا به صحبتهای اطرافیانتان گوش کنید. در حالی که شخصی که با سرعت بالا در حال مطالعه است، مجبور است برای بالا بردن دقت خود بیشتر تمرکز کند. پس تکنیک های تندخوانی ، چارهای است برای افرادی که میگویند: هنگام مطالعه تمرکز ندارم.
۳- افزایش انگیزه و علاقه نسبت به مطالعه: حتما برای شما هم پیشآمده است که مطلبی را با علاقه شروع به مطالعه کنید؛ اما کمی بعد از مطالعه آن خسته میشوید و کتاب را کنار میگذارید. یکی از عوامل این خستگی، کندخوانی و سرعت پایین مطالعه است.
۴- جلوگیری از خستگی: اگر شما جز آن دسته از افرادی هستید که در مطالعه بهکندی پیش میروند و سرعت بالایی در مطالعه ندارند، ممکن است دچار خستگی روحی یا جسمی شوید. در خستگی جسمی به علت کندخوانی، کمکم شروع به لم دادن میکنید، خمیازه میکشید، خود را کشوقوس میدهید و در نهایت دراز میکشید. در آخر هم شاید خوابتان ببرد؛ زیرا از نظر جسمی خسته میشوید. همچنین، علت دیگر خوابآلودگی هنگام مطالعه، خستگی چشم است که از معایب کندخوانی است. عدم درک مطلب نیز موجب خستگی ذهنی فرد میشود.
۵- تقویت حافظه: تندخوانی باعث میشود اطلاعات را سریعتر به خاطر آورید. تکنیک های تندخوانی تنها به معنای افزایش سرعت مطالعه نیست؛ بلکه باعث میشود قدرت درک بیشتری نیز داشته باشید. بسیاری از افراد تصور میکنند با تندخوانی مطالب را فراموش میکنند؛ در صورتی که اگر یک موضوع یا حقیقت اهمیت زیادی برای آنها داشته باشد، آن را به خاطر میسپارند.
۶- افزایش خلاقیت: تندخوانی باعث میشود مغز انعطافپذیری بیشتری برای شکلگیری ارتباطات جدید داشته باشد؛ یعنی قدرت اندیشه و خلاقیت مغز افزایش پیدا میکند.
۷- به دست آوردن فرصتهای شغلی بهتر: یکی از مزایای تکنیک های تندخوانی افزایش سطح علمی و دانش است؛ زیرا باعث میشود افراد مطالب درسی را با سرعت بیشتری بخوانند و درک کاملی از آن داشته باشند. اگر افراد سطح علمی بالاتری داشته باشند میتوانند موقعیتهای شغلی بهتر و در نتیجه درآمد بیشتری نیز داشته باشند.
همچنین بخوانید: «ترفندهای تندخوانی: ۸ ترفند ساده و موثر»
محاسبه میانگین سرعت مطالعه
شاید اولین و مهمترین سوالی که راجع به تکنیک های تندخوانی در ذهن هر کدام از ما شکل میگیرد، این است که به چه سرعتی از مطالعه تندخوانی گفته میشود؟ ملاک اندازهگیری سرعت در مطالعه چیست؟ چگونه متوجه شویم تندخوان هستیم یا کندخوان؟ آیا تندخوانی مسئلهای نسبی است یا مطلق؟
اکثر مواقع خیلی کم به موضوع ملاک اندازهگیری در تندخوانی پرداخته میشود؛ آنچه بیشتر مورد توجه است روشها و نتایج تندخوانی است. هرچند تندخوانی براساس ویژگیهای هر شخص یک امر نسبی است؛ اما میتوان فرمولی ارائه داد که بهصورت تقریبی سرعت مطالعه را تشخیص داد. البته امروزه نرمافزارهایی نیز جهت اندازهگیری سرعت مطالعه طراحی شدهاند که دقت بالاتری نسبت به فرمولهای دستی دارند.
جهت محاسبه میانگین سرعت مطالعه باید از یک کتاب در سطح متوسط استفاده کنید. دقت کنید که کتاب فاقد عکس و نقاشی و عوامل پرتی حواس باشد. سپس برای به دست آوردن تعداد کلمات باید پنج خط کاملا پر را در نظر بگیرید؛ تمام کلمات حتی کوچکترین آنها همچون «و، تا، از، که» را مورد شمارش قرار دهید و سپس تقسیم بر پنج کنید تا تعداد کلمات در یک خط به دست آید. برای شمارش تعداد خطوط باید خطهای نیمه را بهطور تقریبی حساب کنید؛ مثلا ۴ خط نصفه را دو خط کامل در نظر بگیرید.
با استفاده از یک زمانسنج دقیق (ساعت اتاق، گوشی همراه و…) مدت زمانی که صرف مطالعه میکنید (یک دقیقه کامل) را اندازه بگیرید و تعداد خطوط و کلماتی را که مطالعه کردهاید محاسبه کنید. پس از محاسبه سرعت مطالعه خود، نوبت به این میرسد که تشخیص دهید در کدام گروه قرار دارید:
- اگر سرعت مطالعه شما کمتر از ۱۰۰ کلمه در دقیقه است، بسیار کندخوان هستید.
- اگر سرعت مطالعه شما بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کلمه در دقیقه است، در سـرعت مطالعه کند و ضعیف هستید.
- اگر سرعت مطالعه شما بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کلمه در دقیقه است، سـرعت مطالعه متوسطی دارید.
- اگر سرعت مطالعه شما بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ کلمه در دقیقه است، سـرعت مطالعه خوب و مناسبی دارید.
- اگر سرعت مطالعه شما بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ کلمه در دقیقه است، شما سـرعت مطالعه خیلی خوبی دارید.
- اگر سرعت مطالعه شما بالای ۵۰۰ کلمه در دقیقه است، شما یک تندخوان عالی هستید!
اشاره به این نکته ضروری است که سرعت مطالعه در متنهای مختلف متفاوت است؛ هدف از این فرمول به دست آوردن یک عدد مطلق و نهایی نیست.
تکنیک های تندخوانی
دیدزنی
فن دیدزنی از روشهای تندخوانی و افزایش سرعت مطالعه است. دیدزنی نیازمند حرکت منظم و ریتمدار چشم بر صفحات است؛ که امکان مرور مطالب را بهصورت اجمالی و گسترده اما نه بهصورت خیلی دقیق، بدهد. برای تمرین تندخوانی باید هدف فرد بیشتر آشنایی و عادت به حرکات چشم و جریانهای فکری باشد.
برای شروع تمرین روش دیدزنی، باید نخست انگشت نشان دست چپ را در وسط و بالای صفحه گذاشته و آن را به پایین صفحه حرکت دهید و همزمان، حرکت سر انگشت را با چشم دنبال کنید. سپس با دست راست کتاب را در کمتر از یک ثانیه ورق بزنید. این تمرین باید به ترتیب در ریتمهای یک ثانیهای، ۲ ثانیهای، چهار ثانیهای، شش ثانیهای، ۱۰ ثانیهای، پانزده ثانیهای و بیست ثانیهای انجام شود.
سرعت حرکت چشم
برای مطالعه، چشم تکتک کلمات را میخواند و میگذرد. سرعت حرکت چشم روی متن کتاب میتواند سریع یا کند صورت پذیرد. در تمرینات تندخوانی، با انجام یک سری تمرین منظم و پیدرپی، سرعت حرکت چشم افزایش مییابد. حرکت سریع چشم در انگلیسی به Skimming و scanning ترجمه میشود.
برای تمرین میتوانید یک کتاب بزرگ و قطور بردارید و با دست چپ خود صفحات کتاب را از بالا ورق بزنید؛ سپس چشمهای خود را از بالا به پایین و به دنبال انگشت دست راست خود حرکت دهید. توجه داشته باشید که باید انگشت خود را به صورت مستقیم و با خونسردی حرکت دهید. در حین انجام این کار سعی کنید تا جایی که امکان دارد تعداد کلمات بیشتری را ببینید. در ابتدا هر صفحه کتاب را در ۲ الی ۳ ثانیه ورق بزنید؛ سپس به مرور این فاصله زمانی را کمتر کنید و سرعت مطالعه خود را بالا ببرید.
تمرین دیگری که میتوانید برای افزایش سرعت چشم خود انجام دهید این است که یک متن ساده بدون عکس و فرمول انتخاب کنید؛ سپس کتاب را سر و ته بگیرید و انگشت خود را به مدت یک دقیقه روی کلمات حرکت دهید. در حقیقت بدون اینکه کلمات را بخوانید فقط آنها را ببینید. سپس تعداد کلماتی که دیدهاید را بشمارید. این کار را هر شب به مدت ۳ الی ۵ مرتبه انجام دهید و نتایج آن را یادداشت کنید.
کاهش مکثها و توقف چشم هنگام مطالعه سطور
این همان تمرکزهای لحظهای روی حروف و واژههاست. ما هنگام خواندن هر یک از سطرهای یک متن، چشمان خود را بهصورت جهشی به سمت جلو حرکت میدهیم. اکنون هر چه این مکثها و جهشها را کاهش دهیم؛ سرعت خواندنمان نیز افزایش مییابد. تعداد این توقفها معمولا در افراد کندخوان به ۷ بار در هر سطر میرسد؛ اما شما میتوانید این تعداد مکث را به ۳ بار در هر سطر کاهش دهید. برای کاهش مکث و جهش چشم روی متن، به نکات زیر توجه کنید:
- هنگام مطالعه چشمان خود را در طول سطور حرکت دهید.
- برای کاهش مکثها و توقفها باید زاویه دید خود را افزایش دهید. برای این منظور باید سعی کنید تصاویری را که گوشه چشمانتان است بدون اینکه بهطور مستقیم به آنها نگاه کنید، ببینید.
- اجازه ندهید حین مطالعه دیدتان دچار سرگردانی شود.
گروهبندی واژهها
ما دیگر آموختهایم که چگونه حروف را با یکدیگر ترکیب کنیم، کلمات را بخوانیم و درک کنیم. اکنون باید بیاموزیم که دستهای از کلمات را با یکدیگر ترکیب کنیم و یک جمله را در آن واحد بخوانیم. در قدم بعدی باید بیاموزیم که چگونه جملات را دستهبندی کرده و مفهوم کلی یک پاراگراف را استخراج کنیم. دستهبندی واژهها قوه ادراک و فهم را افزایش میدهد. بهطورکلی مفهوم را از یک دسته واژه آسانتر میتوان استخراج کرد تا از کلمات منفرد و حتی حروف.
اولین و آخرین جمله هر پاراگراف را بخوانید، تا اطلاعات جدیدی کسب کنید. یک تکنیک این است که فقط جمله اول و آخر را بخوانید. این تکنیک مخصوصا وقتی که اطلاعات قبلی درباره چیزی که میخوانید داشته باشید، برای شما مفید خواهد بود؛ زیرا با صرف وقت کم مطالب بیشتری میخوانید.
معمولا در هر مطلبی بخشهای زیادی وجود دارد که اطلاعات آن تکراری یا توضیحات اضافه هستند یا چیزهایی است که شما آنها را قبلا میدانستید؛ سعی کنید این بخشها را حذف کنید. عبور کردن از مطالب را بیاموزید و این بخشها را حذف کنید.
عدم بازگشت به عقب
اغلب افراد عادت کردهاند هنگام مطالعه به عقب بازگردند و واژهها یا قسمتهایی از متن را که بهدرستی متوجه نشدهاند بازخوانی کنند. این کار فقط از سرعت خواندن شما میکاهد. شما میتوانید با مطالعه تکمیلی، قسمتهایی را که بهدرستی متوجه نشدهاید درک کنید.
شاید با خودتان بگویید که این بازخوانی مجدد نیز زمانبر است؛ اما بازگشت مکرر به عقب برای بازخوانی قسمتهای درک نشده بهمراتب وقتگیرتر از مطالعه مجدد یک مطلب به روش تندخوانی است.
مطالعه هدفمند
برای افزایش سرعت مطالعه، باید هدف خود از مطالعه هر مطلب را از پیش تعیین کنید. برای خود مشخص کنید که میخواهید چه نوع اطلاعاتی کسب کنید. این کار سبب میشود تا اطلاعات غیرضروری و حاشیهای را در فرآیند مطالعه حذف کنید.
صرفا مطالعه کلمات و مفاهیم کلیدی
ما برای نوشتن مطالب ناگزیر هستیم پارهای دستورهای نوشتاری و ساختار صحیح جملات را رعایت کنیم؛ اما هنگام خواندن لازم نیست آن نکات را رعایت کنیم. ۴۰ تا ۶۰ درصد کل یک متن از واژهها و حروف غیرضروری (البته برای درک آن) تشکیل شده است؛ حروف ربط مانند «و» و «یا». یاد بگیرید که تنها اسمها و افعال را بخوانید. نکات و مفاهیم اصلی یک پاراگراف را یافته، آنها را در ذهن بسپارید و جزئیات خارج از موضوع اصلی را حذف کنید.
عدم مطالعه با صدای بلند
در فرآیند مطالعه باید فقط چشمها و مغز درگیر باشند. سرعت قوه بینایی شما بسیار بیشتر از سرعت تکلم شماست؛ بنابراین از تلفظ حروف و واژهها حین مطالعه خودداری کنید. موضوع اصوات به همین جا ختم نمیشود؛ ما حین خواندن در ذهن خود نیز اصوات مرتبط با حروف و واژهها را بیان میکنیم.
این همان ندای درون شماست؛ زمانی که به اصطلاح در دلتان مطلبی را میخوانید، یعنی ما پس از دیدن یک کلمه صبر میکنیم تا صدای مرتبط با آن کلمه (تلفظ) در ذهنمان کامل شود و سپس به سراغ کلمه بعدی میرویم. این عادت نیز سرعت مطالعه شما را کاهش میدهد. به یاد داشته باشید که حذف کامل این صداها در مغز و ذهن غیرممکن است؛ اما میتوان آنها را به حداقل رساند.
حذف عوامل پرتکننده حواس از اطراف محیط مطالعه
در محیط مطالعه خود هر عاملی را که موجب پرت شدن حواس شما میشود حذف کنید؛ حتی اگر آیینه، صدای تیکتاک ساعت، نور محیط مطالعه و… باشد. سعی کنید در زمانهایی به مطالعه بپردازید که محیط سکوت بیشتر و انحراف کمتری دارد. ساعتهای پایانی شب یا اوایل صبح، میتواند زمان مناسبی جهت مطالعه باشد.
تغییر در نگرش خود هنگام مطالعه
در تکنیک های تندخوانی ، علاوه بر اینکه سرعت خود را هنگام مطالعه افزایش میدهید، از تکنیکهای علمی نیز استفاده میکنید و در صورت نیاز نگرش خود نسبت به مطالعه را هم تغییر دهید. برای مثال به جای اینکه تصور کنید مطالعه کاری سخت و طاقتفرسا است، تصور کنید مطالعه فرصتی برای سرگرمی و یادگیری اطلاعات جدید است. برای این کار نوع موضوع مورد مطالعه مهم نیست؛ اگر با ذهن باز مطالعه را شروع کنید، هر موضوعی برای شما جذاب و لذتبخشتر خواهد بود.
آشنایی بیشتر با واژگان و اصطلاحات زبانی
هر چه با واژگان و اصطلاحات یک زبان آشناتر و مانوستر باشید، درک بهتری از متون نگاشته شده به آن زبان خواهید داشت. تا میتوانید واژه و اصطلاح جدید بیاموزید و برای این کار نیازمند مطالعه بیشتر و بیشتر هستید.
تمرکز در هنگام مطالعه
تمرکز خود را حین مطالعه حفظ کنید. در حین خواندن مطلبی به چیز دیگری فکر نکنید.
در انتهای این مبحث لازم است نکات مهمی را در نظر داشته باشید. هر روز کمی تمرین کنید. مهارت لازم برای تندخوانی در ذات شما نیست؛ بلکه مهارتی است که باید آن را کسب کنید. بنابراین شما باید هر روز تمرین کنید تا تبدیل به یک رفتار شود. حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه هر روز مطالعه کنید. پس از مدتی تغییر قابلتوجهی در سرعت مطالعه شما رخ خواهد داد. پیشرفت در سرعت خواندن، به زمان زیادی نیاز دارد.
یک روش جالب برای اینکه بفهمید چقدر پیشرفت کردهاید این است که زمانی را تنظیم کنید و ببینید در آن زمان چند صفحه خواندهاید؛ سپس بهدفعات آن را بررسی کنید تا متوجه سرعت پیشرفت خود شوید.
با موارد و چیزهای ساده شروع کنید. وقتیکه در حال تمرین روخوانی هستید، با متنهای آسان شروع کنید. کتابهایی که سادهتر باشند، از خواندن آنها لذت ببرید یا موضوع آنها را سریع بفهمید، گزینههای مناسبی هستند. متنهایی مثل سفرنامه، خاطرات افراد مشهور و… گزینههای خوبی برای شروع تندخوانی هستند. وقتی مهارت شما پیشرفت کرد، یاد میگیرید که یک متن را بهصورت کلی ببینید و بیشتر آماده خواندن چیزهای سخت خواهید بود.
دوره رایگان تندخوانی فانتوم نیز کمک خوبی برای شماست.
همچنین بخوانید: «چند تکنیک مهم برای تندخوانی که کسی آن را به شما نمیگوید»
2 Comments
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
جزوه تندخوانی تون کجاست؟
نمیشه دانلود کرد؟
واقعاً خدا بهتون برکت بده
عربی معتبر نکاتی اشاره کرده بودید که آدم عشق میکنه
من یه سمینار نگاه کردم اینترنتی خیلی جالبه بگم شما هم استفاده ببرید
یک ورق برگه آچار بردارید و به سه ستون خط کشی کنید و در هر ردیف اعدادی بنویسید و بدون اینکه نگاهت را از خط اول برداری حروف سمت چپ و راست هم بخوان خیلی تمرین خوبیه