درمان دارویی حواس پرتی ، عدم تمرکز
در زندگی پرمشغله امروزی، همه افراد در دورههایی از زندگی خود علائم عدم تمرکز حواس و حواس پرتی را تجربه کردهاند و عدهای نیز مدام با آن دست به گریبان هستند و همیشه خود را حواسپرت خطاب میکنند! که در این مقاله برای شما درمان دارویی حواس پرتی را توضیح می دهیم.
علت عدم تمرکز حواس در بزرگسالان گاهی ریشه در کودکی آنان دارد و این اختلال را از کودکی با خود به همراه داشتهاند. بدون این که اقدامی برای درمان آن انجام شده باشد.
در این مقاله علائم و درمان عدم تمرکز در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در سرفصلهای زیر بررسی خواهد شد:
- اختلال بیشفعالی و نقص توجه “ADHD“
- درمانهای غیردارویی برای بیقراری و عدم تمرکز
- درمان دارویی حواس پرتی
- ریتالین
- دانشجوها حواسشان به “ریتالین” باشد!
اختلال بیشفعالی و نقص توجه “ADHD”
دوران کودکی در بچههایی که مشکل بیقراری و عدم تمرکز دارند پر از خرابکاری و شیطنتهای پرخطر و بازیهای خطرناکی است که اطرافیان را به شدت به زحمت میاندازد. این بچهها آرام و قرار ندارند و مدام در حال جنبوجوش هستند، از صبح تا شب بیوقفه در حال حرکتاند و نمیتوانند یکجا ساکت بمانند.
این بچهها را نمیتوان برای لحظهای تنها گذاشت، چون به راحتی میتوانند اطرافیان را به ستوه آورند؛ به همین دلیل احتمال تنبیه شدن در این بچهها بسیار زیاد است. تقریبا از دیدن چنین کودکانی خیلی استقبال نمیشود و دیدن آنها مانند تجربه زلزله است!
ویژگی بعدی این بچهها این است که در کارهایی که نیاز به دقت دارد یا کارهایی که به آنها علاقه ندارند، به سرعت برق و باد کلافه میشوند و حوصلهشان سر میرود؛ به همین دلیل درس و کتاب برای این بچهها مانند جهنم است و معلمها از دستشان شاکی هستند.
این بچهها خیلی حواسپرتاند، مدام وسایلشان را گم میکنند و در مدرسه جا میگذارند. برنامهریزی کارها برایشان تقریبا غیرممکن است و والدین باید دائما به آنها بگویند که اول کدام کار را انجام دهند.
شیطنتهای عجیب، پرخاشگری و سر به هوا بودن باعث میشود که کادر مدرسه هم حس خوبی به این بچهها نداشته باشند و آنها را تنبیه یا طرد کنند. همکلاسیهای آنها هم بالطبع خیلی دوست ندارند با آنها رفاقت کنند.
برچسب بچه بد، احمق یا بیشعور به آرامی روی آنها میماند. این بچهها سنشان که بالاتر میرود، هم بهخاطر عدم تمرکز هم بهخاطر عدم تحمل موقعیتهای آموزشی، به صورت پنهانی مدرسه را رها کرده، سر از کلوب و جاهای دیگری درمیآورند و احتمال مصرف سیگار، مواد و الکل در سن پایین خیلی این بچهها را تهدید میکند. بسیاری از بچههایی که به ویدیوگیم معتادند، اکثرا بچههایی هستند که این مشکل را دارند و درمان نشدهاند.
حال تصور کنید هنگامی که این بچهها بزرگتر میشوند با چه معضلاتی روبهرو خواهند شد؟
نه درست و حسابی درس خواندهاند و نه مهارتی آموختهاند. کلی خاطره بد هم از مدرسه در ذهنشان هست و خانواده نیز پیشرفت بقیه را بر سرشان زده و در تحقیرشان هیچ مضایقهای نشده است! اعتمادبهنفس ندارند و سرخوردگی حاصل زندگیشان است. این بخت برگشتهها حتی نمیدانند دردشان چیست! حتی خیلی وقتها نمیدانند اسم بیماریشان چیست و بالطبع درمانی هم برایش جستوجو نمیکنند. مشکل تمرکز کردن همیشه با آنها وجود دارد و نمیتوانند برای زندگیشان برنامهریزی کنند.
بنابراین درمان عدم تمرکز در کودکان را باید جدی گرفت تا از مشکلات پیچیدهتر در دوران نوجوانی پیشگیری کرد؛ اما اگر به هر دلیلی این اختلال در دوران کودکی شناسایی و درمان نشده باشد، درمان این مشکل، در نوجوانی و حتی بزرگسالی نیز ممکن است.
درمانهای غیردارویی برای بیقراری و عدم تمرکز
به طور کلی میتوان گفت کودکان یا نوجوانانی که از اختلال بیقراری و عدم تمرکز رنج میبرند، معمولا قدرت تمرکز روی یک موضوع را نداشته، از دقت و توجه کافی برخوردار نیستند، فعالیت بدنی بسیار بالا و غیرطبیعی دارند، آموزش و یادگیری در آنها کند و ضعیف است و رفتارهایی آنی و بدون فکر قبلی انجام میدهند. علت این اختلال عوامل محیطی ژنتیک است.
اگر فرزند شما دچار این مشکلات است، حتما به یک روانپزشک مراجعه کنید. افرادی که از این مشکل رنجمیبرند اگر تحت درمان قرار نگیرند، ممکن است با تشدید بیماری مواجه شده و حتی دچار اختلالات رفتاری دیگر یا مشکلات روانی مانند افسردگی یا اختلال دو قطبی شوند.
غیر از درمان دارویی میتوان از رواندرمانی یا روشهای طب مکمل نیز برای اینگونه بیماران استفاده کرد. گفتاردرمانی، خانواده درمانی و آموزش مهارتهای اجتماعی میتواند کمککننده باشد. همچنین به این افراد توصیه میشود در فعالیتهای گروهی و ورزشهای دستهجمعی بیشتر شرکت کنند. ورزشهای توپی و ورزشهایی که نیاز به تمرکز دارد مانند شطرنج، بدمینتون و پینگپنگ نیز میتواند کمککننده باشد.
طب سوزنی اگر از سوی متخصص ماهر انجام شود، از روشهایی است که میتواند یک درمان کمکی مفید برای انواعی از اختلالات تمرکزی باشد. طب سوزنی با مکانیسمهای مختلف تحریک یا مهار عصبی باعث افزایش تمرکز، تقویت حافظه، تنظیم توازن جریان انرژی در بدن و بهبود قدرت یادگیری میشود.
برای درمان عدم تمرکز در طب سنتی نیز دستورهایی وجود دارد. برخی داروهای گیاهی با داشتن خواص ضد اضطراب و آرامبخشی، برای درمان این کودکان مفید هستند؛ که از جمله این گیاهان میتوان به سنبلالطیب، اسطوخودوس و گل ساعتی اشاره کرد.
دمکرده گل سرخ و اسطوخودوس، نوشیدنی مفیدی برای این کودکان است. همچنین نوشیدن دمکرده سنبلالطیب شبها قبل از خواب نیز برای افراد بیشفعال مفید است و در تنظیم خواب آنها موثر است.
به والدین توصیه میشود مواد غذایی حاوی ویتامین B6، روی، آهن، منیزیم و اسید چرب امگا ۳ و امگا ۶ را بیشتر در رژیم غذایی این افراد قرار دهند و برعکس از مصرف نوشابههای گازدار، قهوه، انواع غذاهای آماده و کنسرو شده، فست فود، سوسیس، کالباس و به طور کلی مواد غذایی که دارای رنگهای غیرطبیعی و مواد نگهدارنده است، بکاهند.
بیشفعالی مختص کودکان نیست و گاهی علت عدم تمرکز حواس در بزرگسالان نیز بیشفعالی است؛ که علائم آن میتواند کمتوجهی، حواس پرتی، تصمیمگیری بدون تامل، رفتارهای آنی و بدون فکر و رانندگی پرخطر باشد. توصیههای درمانی در بزرگسالان نیز مشابه کودکان است. درمان اختلال کمتوجهی-بیشفعالی را جدی بگیرید.
درمان دارویی حواس پرتی
دارو درمانی جزء مهمی از درمان عدم تمرکز در کودکان و نوجوانان است. انواع مختلفی از داروها هستند که میتوانند برای کنترل علائم عدم تمرکز حواس مورد استفاده قرار گیرند. داروهای بیقراری و عدم تمرکز در موارد کوتاه اثر(سریع رهش)، متوسط اثر و طولانی اثر در دسترس هستند. این داروها در دو دسته داروهای محرک و داروهای غیرمحرک قرار میگیرند.
داروهای محرک:
بیشتر مواقع، داروهای محرک برای درمان نقص توجه بیشفعالی استفاده میشود. این داروها برای درمان افراد در تمام سنین مفید هستند؛ اما تحقیقات بیشتر برای چگونگی اثر آنها در درمان عدم تمرکز حواس در بزرگسالان مورد نیاز است.
داروهای محرک به طور موثر برای چند دهه در درمان بیشفعالی استفاده شدهاند. این داروها به کسانی کمک میکنند؛ که دچار بیشفعالی و دارای علائم عدم تمرکز و حواس پرتی هستند. داروهای محرک در درمان ۷۰ تا ۸۰ درصد از بیماران موثرند. برای درمان بیشفعالی محرکهای متوسط اثر و شدید اثر استفاده میشوند.
این دو نوع از محرکها برای درمان عدم تمرکز در نوجوانان، کودکان و بزرگسالان استفاده میشوند و برای برطرف کردن علائم عدم تمرکز حواس و مشکلات بیشفعالی در مدرسه و محل کار مفید هستند. این دو نوع از محرکها برای استفاده در کودکان بالای ۳ سال تایید شدهاند؛ در حالی که داروهای دیگر برای کودکان بیش از ۶ سال مناسباند.
فهرستی از داروهای محرک برای درمان بیشفعالی شامل موارد زیر است:
- Adderall و Adderall XR
- Concerta
- Dexedrine
- Focalin و Focalin XR
- Metadate CD و Metadate ER
- Methylin و Methylin ER
- Ritalin و Ritalin SR و Ritalin LA
- Vyvanse
- Daytrana
- Quillivant XR
توجه داشته باشید که تنها برخی از این داروهای محرک مانندAdderall XR ،Concerta ، Vyvanse، Quillivant XR و Focalin XR از طرف سازمان جهانی غذا و دارو(FDA) تایید شدهاند و برای درمان عدم تمرکز حواس در بزرگسالان مناسب هستند.
داروهای (مخدر) غیرمحرک:
در مواردی که محرکها اثر نمیکنند یا عوارض جانبی ناخوشایند دارند؛ داروهای غیرمحرک ممکن است کمک کنند. اولین داروی غیرمحرک تایید شده توسط سازمان جهانی غذا و دارو، Strattera است. این دارو در حال حاضر در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان استفاده میشود. پس از آن داروی غیرمحرک دیگری است به نام Intuniv، که برای کودکان و نوجوانان بین سنین ۶ تا ۱۷ است و به تازگی داروی غیرمحرک Kapvay برای استفاده به تنهایی یا در ترکیب با یک داروی محرک به منظور افزایش اثربخشی تایید شده است. این داروها میتواند به بهبود تمرکز و کنترل تنش کمک کنند. در ادامه به بحث درباره شناخته شدهترین دارو در این لیست میپردازیم.
ریتالین
ریتالین محرک سیستم عصبی مرکزی است و سرعت فعالیت مغز را افزایش میدهد. مصرف نرمال این دارو به صورت خوراکی است و از طریق گوارش جذب میشود؛ اما عوارض جدی به همراه دارد. حال اگر به صورت abuse مورد مصرف قرار گیرد، عوارض آن صدها برابر خواهد شد. بیقراری، بیاشتهایی، خشکی ماهیچهها، گیجی و حرکات غیرقابلکنترل از عوارض این داروست.
در صورت مصرف نابهجا عوارضی مانند آژیتاسیون، درد قفسه سینه، توهم، تنگی نفس، پارانویا، تغییر حالات روحی و رفتاری و از همه مهمتر غش کردن fainting و خطر مرگ را به همراه دارد. این دارو برای درمان ADHD و موارد ضروری دیگر تجویز میشود.
دانشجوها حواسشان به ریتالین باشد!
ریتالین که اسم علمی آن “متیل فنیدیت” است، قرصی است که برای بچهها و بزرگسالان مبتلا به “اختلال بیشفعالی و نقص توجه” یا همان ADHD تجویز میشود. این قرص اصولا جزء طبقهبندی داروهای محرک قرار میگیرد و با مصرف آن مغز بیدارتر و روشنتر میشود. بچههای دچار این اختلال با مصرف این قرص، بسیار آرام و متمرکز میشوند و میتوانند در انجام درس و مشق خود عملکرد خوبی داشته باشند.
ولی متاسفانه در بسیاریاوقات این دارو به صورت قاچاق و خارج از مسیرهای قانونی، به صورت خودسرانه مورد سوء مصرف قرار میگیرد. افرادی که به مصرف این قرص رو میآورند، به چند شکل این دارو را استفاده میکنند:
یا قرص را میخورند یا در مواقعی این قرص را پودر میکنند و مثل کوکائین به صورت استنشاقی از راه بینی استفاده میکنند و در مواقعی به طرز خطرناکی آن را داخل آب مقطر حل کرده و داخل رگ تزریق میکنند.
متاسفانه بیشترین مصرف داروی ریتالین در بین دانشجویان است، به خصوص دانشجویان پزشکی که برای کاهش خستگی، بیدار ماندن طولانی، افزایش اعتمادبهنفس و بالا بردن سطح توجه و تمرکزشان در دوران امتحانات به مقدار زیادی از آن استفاده میکنند. در آمریکا، ریتالین در طبقهبندی دارویی قرار میگیرد که کوکائین در آن طبقه قرار دارد! و اعتیاد بسیار شدیدی را در فرد مصرفکننده ایجاد میکند.
چون تاثیر این قرص یکی دو ساعت بیشتر دوام ندارد، شخص برای روشن نگهداشتن مغزش مجبور میشود بعد از مدتی تا روزی بیست قرص ریتالین مصرف کند. این دارو دقیقا مانند کوکائین روی مغز اثر میگذارد؛ بنابراین با مصرف آن در ابتدا سطح لذت و دامنه توجه و تمرکز به شدت افزایش پیدا میکند، اما در کنار آن ضربان قلب و فشار خون بالا میرود و تعریق، سردردهای شدید، سرگیجه و کاهش محسوس اشتها به سراغ شخص میآید.
شدت آسیب در اثر اعتیاد به ریتالین به قدری است که بعد از ترک ریتالین، شاهد افسردگیهای شدید بعد از ترک در فرد معتاد هستیم. در ضمن، اثر مصرف ترکیبی و همزمان این قرص با سایر مواد مثل الکل یا داروهای تجویزی معمولا غیرقابل پیشبینی و بسیار خطرناک است. همچنین ترکیب کردن ریتالین با سایر مواد محرک مثل کوکائین، باعث تحریک شدن شدن بیش از حد بدن میشود و فشار زیادی به قلب و سایر اندامها وارد میکند.
به نظر میرسد به علت شیوع بالای مصرف این قرص، به اطلاعرسانی گستردهای در دانشگاهها نیاز است، اما دریغ از یک بروشور. از شما خواهش میکنیم این مطلب را با دانشجویان و دانشآموزانی که میشناسید به اشتراک بگذارید تا حداقل این متن چشمشان را به عواقب این دارو باز کند.
در پایان باید این نکته را متذکر شد که همه کسانی که قرارهایشان را فراموش میکنند یا در انجام کارهای روزمره دچار مشکل میشوند یا به عبارتی علائم عدم تمرکز حواس را دارند دچار اختلال کمتوجهی و بیشفعالی نیستند. گاهی علت عدم تمرکز حواس در بزرگسالان دلایل زیادی دارد؛ مانند استفاده بیشازحد از تکنولوژی، کمبود خواب، نارضایتی شغلی، اضطراب بیش از حد و کمتحرکی و ورزش نکردن. بنابراین اگر عدم تمرکز شما به دلایل بالا نیست و روند زندگیتان با مشکل مواجه شده است، حتما با یک روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید.
9 Comments
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام من ۲۴ سال سن دارم از بچگی وقتی میرفتم مدرسه تا زمانی که تعطیل میشدم میرفتم خونه تمرکز نداشتم نمیتونستم ب حرف معلمم گوش بدم فکرم همیشه بیرون از مدرسه بود به همین دلیل نتونستم به درس خوندن ادامه بدم.و الان مشکلم چند برابر شده نمیتونم به زندگیم ادامه بدم نمیتونم واسه خودم تصمیم بگیرم وقتی کسی برام چیزی رو توضیح میده حواسم چند بار پرت مبشه متوجه حرف طرف نمیشم ازتون خواهش میکنم کمکم کنید حتی تا حالا دکتر هم نرفتم یه جورای یادم میره نمیتونم مشکات خودمو بگم
سعید جان تو نیز تقریبا هم سن و سال فرزند بزرگم هستی که با چنین مشکل تمرکزی در هنگام درس خواندن و یا حتی توضیح دادن برای یک مسئله بسیار ساده حتی تمیز کردن اطاقش مواجه می شد در نهایت با مشاوره گرفتن و حتی استفاده داروهای چه گیاهی یا همان سنتی و چه شیمیائی آنچه متخصصین گرامی روانشناس توصیه داشتند به نتیجه مطلوب و دلخواه نرسیدیم تا با یک راه حل کامل پیش پا افتاده که البته برای ایشان پاسخ داد و شاید برای شما عزیز نیز کارساز باشد اقدام کردم ابتدا ایشان با رفتن به مکانی که ورزش دلخواهش نه بصورت تخصصی و آموزشی بلکه برای سرگرمی که نه نتیجه اش مهم بود و نه نوع عملکرد در زمین ورزشی بلکه تنها برای مشغله مفید فکری ایشان جذب شدند و حالا نه تنها تمرکزش بخاطر تخلیه انرژیش در زمین بازی تخلیه می گردد بلکه این شخص با شخصی که مثلا یکسال پیش بود حتی برای دوستان صمیمی اش هم دیگر قابل شناخت نیست تمرکز بالا برای درس خواندن و همچنین گفتگو کردن با خواهرش و بخصوص من و مادرش پیدا شده اما نامرتب بودن را هنوز دارد که به نظرم اصلا مهم نیست زیرا بایستی قدم به قدم اوضاع تغییر یافته و بهتر گردد شاید شما هم اگر در محیطی نه آموزشی و تخصصی بلکه تنها برای رفع نگرانی های درونی و تخلیه انرژی بروید مفید واقع گردد یا بروید خطاطی – نقاشی یا همان ورزش امید است مفید باشد
سلام آقای ملکان. لطفا برای راهنمایی مشکل خود برای بنده پیام بگذارید.
۹۳۵۵۷۸۵۰۷۴
سلام من خیلی فراموش کار هستم در کل بخاطر گذشته و شکست هایی ک داشتم مدام در حال اذیت شدن هستم همش فکرم درگیره و آرامش ندارم بیشتر در گذشته زندگی میکنم و نمیتونم تو کار ها ترمز کافی داشته باشم چیکار کنم واقعا دیگه خسته شدم آیا دارویی وجود داره ک کلا همچی فراموشش کنم یااا از اضطرابم کم بشه تا حالا ب دکتر مراجعه نکردم
سلام من هم دقیقا مشکل شما رو دارم و فراموشی هم دارم و عدم تمرکز به طوری که دوتا کار رو نمیتونم باهم انجام بدم و حتی رانندگی نمیتونم بکنم به طوری تمرکز ندارم مثلا کلاج رو ول کنم گاز بدم و از این کارها واقعا من موندم چیکار کنم گفتن برم پیشه روانشناس ولی به درد نمیخوره الکیه همش
سلام دخترمن حدود ۱۶ سال دارد کمی عصبی و حواس پرت وفوق و العاده بی نظم است و سرکلاس درس حواسش جمع نیست ازطرفی علاقه به رشته تجربی داشت رفت تجربی تورو خدا راهنمایی کنید ودر کلاس توجه نمیکند وبعد از کلاس درمنزل سراغ کلیپ های آموزشی درسی میرود
سلام من 27سال سن دارم کلاس آرایشگری میروم و اصلا تمرکز به حرفا و توضیحات استادم ندارم هر چقدر سعی میکنم که تمرکز کنم بی فایده است لطفاً یه راهنمایی بکنید که چکار کنم
سلام وقتتون بخیر
خواهرم (۱۴سالشه) مدتی میگه یادم میره دارم چیکار میکنم هفته پیش گفت رفت مغازه اومدم یادم نمیاد چطور اومدم خونه و پارسال هم یک و دوبار هم اینطور شد
دارو چیزی هم مصرف نمیکنه درسش هم خیلی خوبه جز شاگردا باهوش کلاس
ممنون میشم جواب بدین 🙏🙏
نمی دونیم پیش روانشناس بریم یا مغز و اعصاب
سلام من ۴۶ سال سن دارم. بادرس خواندن مشکلی نداشتم ولی وقتی میخام صحبت کنم انگار هیچی توذهنم نیست. تمرکز حافظه برای اینکه اطلاعاتی که خواندم به زبان بیارم. خیلی تابه حال بخاطر این موضوع دچار مشکل شدم. اضطراب بالایی هم دارم. داروی اعصاب هم میخورم. اصلا انگار هیچی نخواندم هیچی از ذهنم بیرون نمیاد تابه زبان بیارم. خیلی دچار مشکل میشم.