انگیزه چگونه ایجاد می شود؟
«دست و دلم به درس خواندن نمیرود و هر چه میخواهم خودم را متقاعد کنم که باید درس بخوانم، نمیتوانم؛ چه کار کنم»؟ نداشتن انگیزه ممکن است که از همان ابتدا، یک داوطلب را از مطالعه بازدارد یا در طی دوران آمادگی، به دلایل مختلفی جهت وی پیش آید و او را از ادامه مسیر ناامید سازد. به علت اینکه نداشتن انگیزه به صورت کوتاه مدت (از چند دقیقه گرفته تا چند روز و حتی چند ماه) جهت مطالعه و آمادگی داوطلبان مسئله ایجاد میکند، در این مقاله تلاش میکنیم تا راجع به روش های ایجاد انگیزه در موفقیت و زمینههای از بین رفتن و ایجاد آن، با شما صحبت کنیم. قبل از هر چیز به این توصیه توجه داشته باشید که داشتن انگیزه در انجام هر کاری، عالیترین موتور محرک و اساسیترین عامل حرکت و رسیدن به هدف هست؛ پس هر چه قدر هم تلاش کنید، ولی روش های ایجاد انگیزه جهت درس خواندن نداشته باشید، پایان راه و کسب نتیجه مطلوب مشکل خواهد بود.
عوامل مختلفی ممکن است که مانع ایجاد انگیزه درس خواندن شما شود. از جمله این عوامل میتوان به مشکلات خانوادگی، محتوای کتابهای درسی و علاقه نداشتن داوطلب به آنها، احساس ترس یا نگرانی داوطلب از وضعیت خود در برابر داوطلبان دیگر، نداشتن هدف، برنامه و امکانات آموزشی جهت مطالعه خوب و اصولی، مشکلات جسمی و روحی و … اشاره کرد.
جهت تحقق چنین هدفی لازم است کارهایی را انجام دهید. از جمله مهمترین روش های ایجاد انگیزه عبارتند از:
۱- هدف داشته باشید
هر رفتاری که انسان انجام میدهد، ناشی از تعامل سه عنصر هدف، انگیزه و نیاز است. چرا وقتی ما تشنه میشویم، سراسیمه به هر طرفی میرویم، تا آب به دست آوریم و رفع عطش کنیم؟
زیرا نیاز به آب داریم و کمبود آب در بدن ما، ایجاد انگیزه میکند و در نتیجه، جهت رسیدن به هدف، یعنی آب، همه سعی و تلاش خود را به کار میگیریم. اگر شما میخواهید که انگیزه مطالعه کردن بیشتری پیدا کنید، در مرحله اول باید هدف خود را مشخص کنید.
وقتی مشخص شد که شما چه هدفی دارید، طبعا جهت رسیدن به آن هدف، احساس میکنید که نیازمند چیزهایی هستید که از طریق مطالعه و درس خواندن به دست میآیند و در نتیجه، برای دستیابی به آن چیزها، برنامهریزی و سپس براساس آن برنامه، عمل میکنید.
پس برای این که انگیزه کافی برای درس خواندن پیدا کنید به این فکر کنید که برای چه مطالعه میکنید. ممکن است که در طول مسیر، بارها ناامید یا دلزده شوید؛ اما با تمام قوا تلاش کنید تا همچنان قوی بمانید و به «اما» و «اگر»ها فکر نکنید و فقط و فقط به «باید»ها فکر کنید و این که شما حتما در راه رسیدن به هدفی که در پیش گرفتهاید، موفق خواهید شد؛ پس هر آن چه را که شما را از این راه باز میدارد، از سر راه خود بردارید و به هیچ سدی اجازه خودنمایی در مقابل روش های ایجاد انگیزه خودتان را ندهید و همه سدهای ناامیدی، خستگی، بیحالی و «نمیتوانم» ها را نابود کنید و با فکر کردن به هدف، انگیزه گرفته و محکم و قوی قدم در راه بگذارید.
۲- زبان گردانی کنید
وقتی شما دوستان متعددی دارید، دوستی را که به شما بیشتر شبیه است، عاطفه و روحیه شما را دارد و به زبان شما سخن میگوید، بیشتر دوست دارید و به حرفهایش بیشتر توجه میکنید و حتی بیشتر او را به خاطر میسپارید.
زبان کتاب، یک زبان عمومی و همگانی است و باید همچنین باشد. این شما هستید که باید بعد از مطالعه، کتاب و متن، نمودار و فرمولها را به زبان خود بیان کنید.
به این کار در اصطلاح، زبان گردانی گفته میشود. زبان گردانی، یکی از اصول مطالعه است. فقط کافی است که برای انجام این کار حوصله به خرج دهید؛ به این ترتیب که پیچیدهترین مطالب علمی را، همینطور که مطالعه میکنید و جلو میروید.
به زبان ساده، قابل فهم و بیان خوشایند خودتان برگردانید. از خود مثال بزنید و حتی آن متن را یکبار دیگر به زبان راحت خودتان بنویسید.
اگر بخواهید عینا مطالب کتاب را بخوانید و حفظ کنید عملا نمیتوانید یادگیری عمیقی داشته باشید ولی اگر با زبان گردانی مطالب را یاد بگیرید، خیلی راحتتر همه مطالب کتاب را بیان خواهید کرد و به خاطر خواهید سپرد.
۳- با کتاب شوخی کنید
وقتی تلویزیون تماشا میکنید یا با دوستتان صحبت میکنید، لبخندی بر لب دارید و راحتید اما هنگامی که از کتاب و مطالعه صحبت میشود و به سراغ درسها میروید، جدی و محکم و اخمو میشوید.
در روانشناسی حافظه و یادگیری گفته میشود مطالبی که بار هیجانی بیشتری دارند، زیاد در حافظه میمانند و بهتر به خاطر آورده میشوند؛
چرا که هیجان، علاقه، تمرکز و ورود مطلب به حافظه را راحتتر میکند. برای یادسپاری بهتر مطالب کتاب، مثالهایی مهیج، شادی آفرین و حتی خندهآمیز بزنید. این عنوان به علاقه و تمرکز شما کمک زیادی میکند؛ مثلا بعد از این که خواندید الکترون در سیم حرکت میکند و به مقاومتی مثل لامپ برخورد میکند و لامپ را روشن مینماید.
به زبان خودتان بگویید موتور سوار (الکترون) در خیابانی خلوت (سیم) به سرعت حرکت میکند که ناگهان به دیواری (مقاومت) برخورد میکند و آن وقت احساس میکند که پروانهها دور سرش میچرخند (روشن میشود)!
هر چه میتوانید به سختترین مطالب کتاب، بار هیجانی مثبت دهید و آن را بخوانید تا مطالب بهتر و بیشتر در ذهن شما بمانند. جهت انجام این کار، مثالهای مهیج بزنید و آن چنان با کتاب، شاد و مهیج برخورد کنید که گویی به دوست داشتنیترین دوست خود رسیدهاید. و این یکی از روش های ایجاد انگیزه برای درس خواندن می باشد.
۴- به لذتهای نهایی توجه کنید، نه دشواریهای مسیر
پذیرش دشواری مسیری که در پیش دارید، شما را جهت مقابله با سختیهای راه و پیشرفت آماده میکند. هر کاری که ما به انجام آن مبادرت میکنیم، حتما بسته به نوع کار، سختیها و مشکلاتی را با خود به همراه دارد.
اگر شما این عنوان را قبول نکنید که در راه آمادگی جهت کنکور ممکن است که دچار سختی شوید یا مجبور شوید که از بسیاری از کارهای مورد علاقه خود در این مدت صرف نظر کنید، حتما انگیزه خود را از دست خواهید داد و نخواهید توانست بهخوبی قدم در راه بگذارید و پیشرفت کنید.
به دشواریها به عنوان یکی از جذابیتهای رسیدن به هدف فکر کنید و نه موانعی که بر سر راه شماست و شما توان مقابله با آن را ندارید. اگر باید روزی ۴۰ صفحه مطالعه کنید، فکر خود را به رنج روزی ۴۰ صفحه مطالعه کردن متمرکز نکنید بلکه به لذتهای نهایی که از حاصل این کار نصیبتان میشود، توجه کنید.
آن چه شما را به تلاش پیگیر و مستمر وا میدارد، میل به جذب لذتهاست. کسانی از کوه اوج میروند و قله را فتح میکنند که لذت رسیدن به قله را در ذهن بپرورانند. این افراد در طول مسیر هرگز به دشواری راه نمیاندیشند؛ بلکه خود را در آن اوج مجسم میکنند و به این فکر میکنند که از آن اوج همه چیز زیباست.
۵- به خودتان پاداش دهید
پس از هر مطالعه رضایتبخش یا حل تمرینها، از خودتان تشکر کنید و جهت انجام این کار به خودتان پاداش دهید. این جایزه میتواند تماسی کوتاه با یک دوست صمیمی یا دیدن قسمتی از فیلم و کارتون مورد علاقهتان یا هر کار دیگری باشد که شما دوست دارید در آن لحظه انجام دهید؛ حتی میتوانید برای مطالعه بهتر به خودتان وعده دهید که اگر درس خاصی از ریاضی یا زیستشناسی را به خوبی یاد گرفتید به خود جایزه دهید.
این جایزه دادنها و تقدیر کردنها از خودتان باعث میشود تا انگیزه و تلاش شما جهت یادگیری، بهتر و بیشتر شود.
۶- از افکار منفی بپرهیزید
یکی از مخربترین کارهایی که میتواند انگیزه شما را جهت یادگیری از بین ببرد، این است که شما در طی مطالعه و آمادگی جهت کنکور، به شکستها فکر کنید و ناامید شوید. افکار منفی مانند این که داوطلبان بسیار قوی زیادی وجود دارند که من نمیتوانم با آنها مقابله کنم، من پیشرفت خوبی نکردهام و با این همه درس نخوانده نمیتوانم نتیجه خوبی به دست بیاورم، من در درس ریاضی و عربی ضعیف هستم و این درسها، درسهای مهمی جهت کنکور هستند و من هم نمیتوانم ضعفهای خودم را در این درس ها از بین ببرم و … غیره.
۷- برای انجام کارهایتان برنامه مشخص داشته باشید
برنامهریزی، یکی از ارکان مهم و مهم آمادگی جهت کنکور است؛ پس حتما جهت دورههای کوتاه مدت و بلند مدت آمادگی برای کنکور خود برنامه داشته باشید و براساس آن حرکت کنید و شب، میزان هماهنگی خود را با برنامه، ارزیابی کنید. در این برنامهریزی، به هدف خود توجه خاص و همیشگی داشته باشید؛ زیرا بدون تعیین اهداف، برنامهریزی، غیرممکن و بدون برنامهریزی، نظم نامیسر است.
داشتن برنامه و عمل کردن به آن باعث میشود تا انگیزه شما جهت مطالعه بهتر و ادامه مسیر کنکور با پشتکار زیاد هموارتر شود.
برای اینکه انگیزه خود را جهت مطالعه زیاد کنید به نکات زیر نیز توجه داشته باشید:
۱- توکل به خدای متعال را در هیچ لحظهای از دست ندهید؛
بلکه در مواقع حساس و دشواری که برایتان پیش میآید، بیشتر از همیشه، به نیروی ایمان به خدا، تکیه کنید و او را در همه حال، ناظر بر خود و پشتیبان واقعیتان بدانید؛ در چنین صورتی، به یاری حق، موفقیت در انتظار شما خواهد بود.
۲- ورزش کنید و به اندازه کافی بخوابید
۳- نقاط قوت خود را بشناسید
فهرستی از توانمندیهای خود را تهیه کنید و روزی دو یا سه بار با صدای بلند آنها را بخوانید؛ مثلاً بگویید: من شخص با استعدادی هستم.
۴- بیان مطالبی ناامیدانه، انگیزه و آرامش روانی فرد را کاهش میدهند
جهت رفع این مشکل باید از ارتباط با افرادی که دارای تفکر منفی هستند، اجتناب کرد.
۵- با مشاوران مجرّب صحبت کنید
هر زمانی که احساس میکنید علاقهای به زندگی، تحصیل، ارتباط با دیگران و … ندارید، با مشاوران مجرّب صحبت کنید تا علت بروز مشکل شما ریشهیابی و حل شود.
۶- سو تغذیه، مشکلات جسمانی یا روانی نیز در بیرغبتی و کاهش انگیزه تاثیر دارد
اگر در این زمینه مشکلاتی دارید حتما آنها را برطرف کنید.
۷- اگر در گذشته خوب مطالعه نکرده یا نتیجه خوبی به دست نیاوردهاید:
فقط به عنوان یک تجربه به آن نگاه کنید و نه به مثابه شماتت و سرزنش کردن خودتان. احساس گناه میتواند نشاط و انگیزه انسان را در ادامه دادن راه بگیرد.
۸- از اینکه کمی به خود سختی دهید نهراسید
بزرگترین مانع جهت رسیدن به استعدادهای درونی، همین راحت طلبی است. اتفاقهای مهم، زمانی رخ میدهند که شما کمی تلاش و مشکل را هم تحمل کنید.
۹- از اشتباه کردن نهراسید
۱۰- فکر خود را به مسائل معمولی محدود نکنید
تلاش کنید که آن را توسعه دهید و به مسائل بزرگتر و عمیقتر فکر کنید.
۱۱- شاد بودن را در زندگی خود انتخاب کنید
افراد شاد، همیشه انگیزه بیشتری جهت انجام امور دارند. شادی حق مسلّم شماست؛ هرگز آن را با چیز دیگری عوض نکنید.
۱۲- به خود یاد دهید که کاری را که آغاز کردهاید، باید تمام کنید
بسیاری از ما، پیش از پایان یک کار یا انجام یک تصمیم،سراغ کار دیگری میرویم. این موضوع، خوب نیست. توجه داشته باشید که هر لحظه کارهای خود را تمام کنید.
۱۳- در «حال» زندگی کنید
وقتی که در «گذشته»ها گیر کردهاید یا در «آینده»ای که نیامده هست، سیر میکنید، نمیتوانید از لحظههای کنونی خود استفاده کنید و تصمیمات درستی را در پیش بگیرید.
۱۴- وقتی درمانده میشوید یا شکست میخورید
هرگز عقبنشینی نکنید؛ شاید موفقیت در چند قدمی شما ایستاده باشد.
۱۵- همیشه آرزوهای بزرگی در سر بپرورانید
اگر چیزی فراتر از سطح انتظار افراد باشد، همه تلاش خود را میکنند تا آن آرزو و خواسته را برآورده کنند.
۱۶- فهرستی از فایدههای مادی، معنوی و موقعیتی درس خواندن
کسب موفقیت تحصیلی خود را تهیه کنید و آن را هر روز مرور کنید و روی یکی از آن فایدهها کمی فکر کنید.
۱۷- فهرستی از پیامدهای منفی درس نخواندن را تهیه کنید
با تامل در مورد آنها، این پیامدهای منفی را جهت خود، جدی، بزرگ و معضل آفرین معرفی کنید.
۱۸- با مشورت با افراد خبره، نحوه درس خواندن خود را اصلاح کنید
و برای اوقات شبانه روز خود برنامهریزی کنید.
دیدگاهتان را بنویسید